Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
1.Resocjalizacjajakoprzedmiotbadańinterdyscyplinarnych
Systemrodzinny(XIXw.)
Oddośćdawnaistniałatendencjadoupodobnianiazakładówpenitencjarnychdomo-
delurodziny.UwidoczniłasięonaszczególnienazachodzieEuropywXIXw.,gdzie
powstałyliczneplacówkidlanieletnichprzestępców.Początkowozbliżenieorganiza-
cjizakładudowzorurodzinypolegałonatworzeniumniejszychgrup,zwyklewwy-
odrębnionychpomieszczeniachlubwoddzielnychdomkach,podstałąopiekątychsa-
mychwychowawców(Lipkowski,1971,s.384).
Systemrodzinny(zwanyteżkierunkiemszwajcarskim)miałszczególniewielu
zwolennikówuzaraniaswojegoistnieniawSzwajcarii.Tampowstałabowiempierw-
szaplacówkaopartanazasadachżyciarodzinnego.ZakładwHofwylwkantonie
ArgowiapowstałzinicjatywyvonFellenberga(1771–1844),niegdyśucznia,ana-
stępnieideowegoprzyjacielaiwspółpracownikaPestalozziego.DążeniemFellen-
bergabyłocałkowitezwalczenienędzyizwiązanejzniąprzestępczościprzezszkole-
niebiednychdzieciwrolnictwieirzemiosłach.Specjalneigruntowneprzygotowanie
zawodoweuważałonzasprawęzasadniczą.Dziecijegozdaniempowinnybyćod
początkuprzystosowywanedowarunkówprzyszłegożycia.Dlategoteżichszkoła
powinnamiećtakprostąorganizację,abygospodarczomogłastaćsięsamowystar-
czalna.
Otwartyw1810r.wmajątkuFellenbergazakładprzeznaczonoprzedewszystkim
dlabiednychdzieciujętychprzezpolicjęzawłóczęgostwo,żebractwo,atakżedla
tzw.dziecizdobrychrodzin,zepsutychbrakiemzainteresowanialubrozpieszczo-
nychprzezrodziców.Przyjmowanorównieżopuszczonesieroty.Wchwiliotwarcia
wzakładziebyłozaledwie3wychowanków,aleliczbataszybkorosła.Początkowo
przebywalioniwjednejdużejizbierobotniczejpodzielonejnasypialnieiczęśćmiesz-
kalną.Wtejostatniejchłopcypobieralinaukęorazwykonywalirobotyrzemieślni-
cze,takiejakkoszykarstwo,wyplataniekrzeseł,naprawaobuwiaiinnecodzienne
prace.Tamteżspożywaliposiłki.
Pierwszymkierownikiemtegozakładuwlatach1810–1833byłnauczycielJanJa-
kubWehrli(1790–1855).Przebywałonstale,dzieńinoc,zeswymiwychowankami
idzieliłznimiwszystko:pracę,pożywienie,zabawy,anawetubranie.Przedpracą
ipodczasjejwykonywaniaudzielałchłopcomlekcji,najczęściejwformierozmów,
któredotyczyływykonywanejpracy.Naukaobejmowałaczytanie,pisanie,rysunki,
rachunki,śpiew,ćwiczeniawmówieniu,geometrię,przyrodę,technikęznaukąrze-
miosła,geografięihistoriękrajuojczystegoorazreligięizasadymoralności.Zbie-
giemczasudoplacówkizaczętokierowaćpraktykantów,którzywstosunkudowy-
chowankówmielitakąsamąpozycjęjakWehrli,awstosunkudoniegosamegobyli
pomocnikamiiuczniami.
WkońcowymstadiumrozwojuzakładuWehrlioparłsięnaznanymjużwówczes-
nychszkołachsystemie„monitorów”.Gdyliczbawychowankówzwiększyłasiędo40,
wychowaniezostałotakprzezniegozorganizowane,żekażdychłopiecdo15roku
życiabyłpoddanynadzorowistarszego.Zchwilą,gdywychowanekukończył15lat,
sammógłzostaćtakimbratem-opiekunem.Jeślijednakjegopostępowaniebyłota-