Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
takichpojęćjakawangarda,autotematyzm,autentyzmibarok,terminyta-
kiejakbiografia,epikaikomedia.NajbliższeformulemojegoSłownikasą
dwiepropozycjeczeskie12ijednafrancuska13.Zezrozumiałychpowodównie
chciałbymwtymmiejscuichoceniać.Powiemwięctylko,żeżadnaznich
(dwieukazałysięjużwczasiezaawansowanychpracnadprzedstawianymtu
Słownikiem)niemożeczytelnikaoczekującegorzetelnejwiedzysatysfakcjo-
nować,boteżichredaktorzyiautorzyprzyjęlizałożeniaprzedewszystkim
popularyzacyjne(informująotymwstępy),niedbającnaogółohistorycz-
noliterackiekryteriaipoznawczeoczekiwania(taostatniauwagaodnosisię
zwłaszczadosłownikafrancuskiego)14.
MójSłownikeuropejskichkierunkówigrupliterackichXXwieku,zgodniezty-
tułem,przedstawiawukładziealfabetycznymponad350hasełogarniających
literaturyStaregoKontynentu(wtympolskąiwjęz.jidysz)orazStanów
Zjednoczonych,czylieuropejskiegokręgukulturowego.Ponadto,tamgdzie
tobyłoniezbędne,alebezoddzielnychhaseł,prezentujerozmaitezjawiska
zliteraturAmerykiŁacińskiej.
Kierunekliteracki,niewdającsiętutajwszczegóły,rozumiemjakozespół
jednorodnychzjawiskświatopoglądowo-artystycznych,którekonkretyzują
sięwwypowiedziachprogramowych,manifestach,postulatachteoretycz-
nychorazwrealizowanychpoetykach.Świadomierezygnujęzpojęcia
Hprąd”,ponieważmaononierzadkocharakterkryptowartościującyistoso-
wanejestdozjawiskpowszechnieuznanychiakceptowanychorozleglej-
szymzasięguczasowym,geograficznymiestetycznym15.WSłownikuczytel-
nikznajdziehasłapoświęconenietylkowielkimprądomponadnarodowym
wrodzajufuturyzmu,dadaizmu,nadrealizmuitp.,aleicałymformacjom
kulturowo-artystycznym,czylinp.awangardzie,neoawangardzieipostmo-
dernizmowioraztakżekierunkomwytworzonymwramachjednejliteratury
narodowej(ultraizm,poetyzm,akmeizm),tendencjomojeszczeskromniej-
szymzakresie,szkołom,anawetpostulatomefemerycznymiincydental-
nym,aleważnymdlapełnegoobrazuliterackiejEuropy.Słownikzawiera
takżehasłaujmującepodstawoweszkołyikierunkibadawczewliteraturo-
znawstwieXXstulecia(np.TowarzystwoBadańJęzykaPoetyckiego,Praskie
KołoLingwistyczne,strukturalizm,nowakrytyka,psychoanaliza,marksizm
itp.),alezostałyoneopisanejednakwwiększymskrócieniżzjawiskastricte
literacko-artystyczne.Uważambowiem,żewswoimkompletnymiszczegó-
łowymopisiepowinnysięznaleŹćwjakimśosobnymsłownikumetodologii
badańliterackich16.
12S.VlaTin(red.):Slovnikliterárnichsme
vru
°askupin,Praha1976(IIwyd.w1983);J.Pavelka,
I.PospiTil:Slovnikepoch,sme
vru
°,skupinamanifestu
°,Brno1993.
13A.iO.Virmaux:Dictionnairemondialdesmouvementslittérairesetartistiquescontemporains,Monaco1992.
14Por.mojąrecenzjęwHZagadnieniachRodzajówLiterackich”1994,z.1-2
15Por.m.in.H.Markiewicz:Prądyitypytwórczościliterackiej,[wjego:]Główneproblemywiedzyolite-
raturze,Kraków1965;M.Głowiński:Prądliterackijakokategoriapoetykihistorycznej,[wjego:]Powieśćmło-
dopolska,Wrocław1969;R.Wellek:Pojęciaiproblemynaukioliteraturze,Warszawa1979.
16TakisłownikjużpowstałwStanachZjednoczonych.Por.M.GrodenandM.Kreiswirth:TheJohns
HopkinsGuidetoLiteraryTheoryandCriticism,Baltimor1994.Por.takżeJ.Cuddon:DictionaryofLiterary
TermsandLiteraryTheory,Harmondsworth1992.
7
