Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2

Joanna Januszewska-Jurkiewicz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8012-603-9

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2011

Liczba stron:

716

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Januszewska-Jurkiewicz, Joanna. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2. Red. . Katowice: Uniwersytet Śląski, 2011, 716 s. ISBN 978-83-8012-603-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Januszewska-Jurkiewicz, J.

T1 Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2

PB Uniwersytet Śląski

PP Katowice

YR 2011

SN 978-83-8012-603-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 146343, author = "Januszewska-Jurkiewicz, Joanna", editor = "", title = "Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2", publisher = "Uniwersytet Śląski", year = "2011", address = "Katowice", isbn = "978-83-8012-603-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Januszewska-Jurkiewicz, Joanna

ED -

TI - Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2

PB - Uniwersytet Śląski

CY - Katowice

PY - 2011

SN - 978-83-8012-603-9

ER -

Netografia (standard APA):

Januszewska-Jurkiewicz, Joanna. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2 [baza danych online] Katowice: Uniwersytet Śląski, 2011 [dostęp: 09 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/stosunki-narodowosciowe-na-wilenszczyznie-w-latach-1920-1939-wyd-2-joanna-januszewska-jurkiewicz-146343.

historia, etniczność, kultura, Litwa, wielokulturowość, Wilno, grupy wyznaniowe

Wilno i ziemia wileńska – to teren niezwykle ważny dla polskiej kultury i historii. Istotny i interesujący również z uwagi na swoją wielokulturowość, na wieloetniczność i zróżnicowanie wyznaniowe zamieszkujących tu niegdyś społeczności. Na t...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8012-603-9

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2011

Liczba stron:

716

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp /9
Procesy narodotwórcze na Wileńszczyźnie jako źródło konfliktuWileńszczyzna w strukturach administracyjnych Rzeczypospolitej i Cesarstwa Rosyjskiego /23
Dwuszczeblowa świadomość /26
Wileńszczyzna: dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego czy „Kresy”? /29
Litewskie odrodzenie narodowe. Od „Miłośników Litwy” do postulatu autonomii obszaru narodowego /35
Kształtowanie się polskiego ośrodka narodowego. Od dwuszczeblowej świadomości gente Lithuani natione Poloni do nowoczesnego narodu polskiego /41
Początki ruchu białoruskiego /59
Żydzi. Między grupą wyznaniową a narodem /64
Ponad podziałami narodowymi — koncepcja krajowa /69
Dyskusja w sprawie stosunków narodowościowych u progu XX wieku /74
Struktura narodowa Wileńszczyzny na początku XX wieku (do końca I wojny światowej) /90
I wojna światowa a ruchy narodowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego /93
Spór o Wilno po zakończeniu I wojny światowej. Między republiką sowiecką, państwem narodowym, a federacjąWpływ wojny na warunki bytowe i radykalizację nastrojów ludności /107
Wileńszczyzna w obliczu ofensywy bolszewików /110
Wyprawa wileńska 1919 roku a próba realizacji koncepcji federacyjnej /113
Litwini wobec polskich rządów w Wilnie /118
Życie codzienne w okresie konfliktu o przynależność ziemi wileńskiej /128
Białorusini i Żydzi na Wileńszczyźnie wobec polsko-litewskiego sporu o Wilno /132
Idea odbudowy Litwy historycznej jako państwa trzech narodów /146
Spis ludności na terenie administrowanym przez ZCZW /149
Układ litewsko-sowiecki z lipca 1920 roku i jego konsekwencje /151
Główne grupy narodowe Wileńszczyzny wobec idei Litwy ŚrodkowejLitwa Środkowa — koncepcje w obozie polskim /163
Idea trójkantonalnej „Wielkiej Litwy” /163
Krajowcy czy federaliści? /170
Federacja czy inkorporacja? /176
Wybory do Sejmu Wileńskiego /184
Dyskusja o autonomii w Sejmie Wileńskim /186
Litwini Wileńszczyzny wobec Litwy Środkowej /191
Stanowisko elit litewskich wobec władz Litwy Środkowej /191
Szkolnictwo litewskie /193
Prasa litewska jako środek kształtowania opinii o stosunkach polsko-litewskich /197
Narodowa rola litewskiego duchowieństwa /203
Stosunki polsko-litewskie na prowincji i w Wilnie /205
Wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego /209
Źródła antagonizmu polsko-żydowskiego na Litwie Środkowej /214
Społeczność żydowska na Litwie Środkowej /214
Próby porozumienia polsko-żydowskiego w Wilnie /221
Szkolnictwo żydowskie na Litwie Środkowej /227
Rola prasy żydowskiej jako czynnika opiniotwórczego /232
Program budowy autonomii narodowej /241
Żydzi Wileńszczyzny wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego /242
Trudna droga do normalizacji /248
Białorusini na Litwie Środkowej /252
Litwa Środkowa czy Zachodnia Białoruś? /252
Białoruski Komitet Narodowy w Wilnie /256
Działacze Rady Najwyższej i ich udział w Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej /263
Litwa Środkowa jako baza antysowieckiej partyzantki białoruskiej /271
Zmiana rządu Litwy Środkowej a sprawy białoruskie. W kręgu „polityki wojskowej” /277
Związek Krajowy /280
Polski obóz narodowy w Wilnie wobec ruchu białoruskiego /287
W poszukiwaniu perspektyw ruchu białoruskiego na Litwie Środkowej. Między pracą organiczną a polityką /292
Przygotowania powstańcze /300
Organizacje białoruskie wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego /304
Pr�ba bilansu /314
Wielonarodowa społeczność Wileńszczyzny w granicach Rzeczypospolitej (1922—1925)Utworzenie Okręgu Administracyjnego Wileńskiego /323
Opinie i koncepcje w obozie polskim /324
Wobec narodowego ruchu białoruskiego i ludności białoruskiej /324
Przesłanki kształtowania się stosunków między narodowościami Wileńszczyzny po wcieleniu do Rzeczypospolitej /325
Żydzi w Okręgu Administracyjnym Wileńskim /327
Białorusini w Okręgu Administracyjnym Wileńskim /329
Litwini /333
Wobec Litwinów i dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego /341
Poglądy Mariana Zdziechowskiego /343
W obliczu akcji dywersyjnej na Kresach /345
Opinie o ustawach językowych i szkolnej z 1924 roku /350
Problem reformy rolnej i osadnictwa /353
Opinie, stereotypy, publicystyka /357
Stosunki polsko-litewskie /357
„Wojna” partyzancka /361
Litewska działalność kulturalno-oświatowa /366
Władze administracyjne a ludność litewska na Wileńszczyźnie /372
Szkolnictwo litewskie po uchwaleniu ustawy szkolnej Stanisława Grabskiego /381
Na rozdrożu /388
Między aktywizmem a powstaniem /391
Stosunki polsko-białoruskie /391
Reprezentacja parlamentarna społeczeństwa białoruskiego i jej platforma polityczna /398
Akcja dywersyjna na Kresach /405
Walka o szkołę białoruską /412
Sprawa języka białoruskiego w Kościele. Postawy księży Białorusinów /419
Radykalizacja narodowego ruchu białoruskiego i akcja likwidacyjna /429
Ludność żydowska w Okręgu Administracyjnym Wileńskim /432
Organizacja gmin żydowskich /432
Gmina Wileńska i jej dążenia /440
Spór o szkolnictwo żydowskie w Wilnie /445
W drodze do kompromisu /450
Inne grupy narodowo-wyznaniowe /455
Rosjanie-starowierzy /455
Rosjanie prawosławni /459
Tatarzy mahometanie /460
Akcja sumarycznego stwierdzenia obywatelstwa /475
Polacy i mniejszości narodowe w województwie wileńskim 1926—1939Województwo wileńskie /487
Ludność województwa wileńskiego w świetle materiałów dla Komisji ds. Reformy Administracji Państwa /492
Stosunki językowe w województwie wileńskim /496
Przygotowania do spisu /503
Spis ludności z 1931 roku jako odzwierciedlenie stosunków językowych w województwie wileńskim /503
Wyniki spisu /505
Interpelacja Fabiana Jaremicza /511
Spory i polemiki wokół interpretacji wyników spisu /513
Organizacja gmin — stosunki z administracją /525
Społeczność żydowska w województwie wileńskim /525
Stosunki gospodarcze /534
Współobecność kultury polskiej i żydowskiej na Wileńszczyźnie /536
Żydzi i Polacy: obcy czy swoi? /544
Antysemityzm /553
Mniejszość litewska w województwie wileńskim /560
Obóz „pomajowy” wobec ludności litewskiej /560
Udział duchowieństwa w ruchu narodowym litewskim a skutki zawarcia konkordatu /564
Próby normalizacji stosunków polsko-litewskich na Wileńszczyźnie /568
Retorsje wobec ruchu litewskiego /571
Wybory parlamentarne w 1928 roku /576
Instytucje litewskie na Wileńszczyźnie i ich wpływ na stosunki polsko-litewskie /579
Państwowe i prywatne szkolnictwo litewskie w latach trzydziestych /583
Represje wobec ruchu litewskiego. Polityka wojewody Ludwika Bociańskiego /590
Białorusini w województwie wileńskim /598
Białoruska ludność Wileńszczyzny wobec państwa polskiego w 1926 roku /598
Kwestia białoruska w polityce polskiej po przewrocie majowym /605
Hromada i jej wpływ na stosunki polsko-białoruskie /610
Niekomunistyczny nurt w ruchu białoruskim /619
Białoruskie organizacje prorządowe /630
Wybory 1928 i 1930 roku /632
Administracja województwa wileńskiego wobec ludności białoruskiej po śmierci Józefa Piłsudskiego /636
Projekt programu Biura Studiów Obozu Zjednoczenia Narodowego w kwestii białoruskiej /641
Inne grupy narodowo-wyznaniowe /646
Rosjanie /646
Tatarzy /650
Karaimi /654
Zakończenie /659
Bibliografia /669
Wykaz skrótów używanych w pracy /691
Indeks osobowy /693
Резюме /707
Summary /709

ProcesynarodotwórczenaWileńszczyźniejakoźródłokonfliktu

DlawielumieszkańcówLitwyokulturzepolskiejpojęciaPolakiLitwin

stanowiłyniemalsynonimy.Przedstawicieljednegozważnychrodówzie-

miańskichnaLitwieMichałRömerpisałwswejautobiografii:nWmojej

świadomościdziecinnejniebyłożadnejprzeciwstawnościmiędzytym,co

polskie,itym,colitewskie;tosięzlewałowjakąśjednośćizdawałomi

się,żetozgruntutosamo,jakbydwiestronyjednegomedalu"11.Zie-

mianinzpowiatuświęciańskiegoMieczysławJałowieckiwswychpamięt-

nikachNaskrajuImperiumdeklarowałwróżnychmiejscachpozornie

odmiennątożsamość:n[...]przycałymmoimrozwarstwieniunarodowo-

ściowympoczułemsię[jeszczeprzedIwojnąświatową—J.J.-J.]par

excellencePolakiem,itozsilnympoczuciemprzynależnościdopolskie-

goziemiaństwakresowego"12.Winnymmiejscuczytamy:nPrzycałym

naszymrozwarstwieniunarodowościowym,takojciecmój,jakijauwa-

żaliśmysiebiezaLitwinów.Wyrośliśmyobydwajwatmosferze,wktórej

niebyłofaktycznegorozgraniczeniapomiędzyludźmizamieszkującymi

LitwędawnejRzeczypospolitej"13.Istnienietejatmosferypotwierdzałpóź-

niejszyrektorUSBMarianZdziechowski:n[...]nas—ludzimegopokole-

nia—wychowywanojakoLitwinów,oczywiściewtymznaczeniu,wjakim

byłLitwinemMickiewicz.[...]Wdzieciństwieuczonomniewrazzhistorią

PolskitakżehistoriiLitwy;dziękitemuzabohaterównarodowychuwa-

żałemnietylkotych,coPolskębudowali,aleitego,któryLitwęodPolski

oderwaćzamierzał—WielkiegoKsięciaWitolda"14.

Wpatriarchalnychstosunkachprowincjilitewskiejpolskizazwyczajję-

zykowodwórwspółistniałzludowymotoczeniemlitewskimbądźbiałoru-

skim.AżpopołowęXIXwiekuutrzymałasiębarierajęzykowa,oddzie-

lającaludnośćchłopskąziemlitewsko-białoruskichodwarstwwyższych.

Zarazemtrwałwjejłonieprocescofaniasięjęzykalitewskiegoprzed

Zob.G.Malinowska:Pamiętnikkresowejnauczycielkizlat183311921.Byd-

goszcz1995.

11J.Sawicki:Oddwuszczeblowościdodwoistościlitewsko-polskiej.Świado-

mośćnarodowaMichałaRömera.W:WilnoiKresyPółnocno-Wschodnie.Red.E.Fe-

liksiakiA.Mironowicz.T.1:Historiailudzkielosy.Białystok1996,s.132.

12M.Jałowiecki:NaskrajuImperium.Warszawa2000,s.128—129.

13Ibidem,s.396.Szerzejzob.J.Bardach:Oświadomościnarodowej...,

s.201—217.Wśródwieluprzykładówtego,jaktrudnemożesięokazaćwytyczeniegranicy

międzypoczuciemodrębnościregionalnejapoczuciemodrębnościnarodowejwśród

osóbwywodzącychsięznurtutradycjonalistycznego,historykzacytowałwypowiedźrek-

toraUSBMarianaZdziechowskiego.Zdarzyłomusięstwierdzić,żejestLitwinemiPiasto-

wiegonieobchodzą.nWowymczasiemojądynastiąbyliGiedyminowie[...].Moja,

wspólnazWami—zwróciłsiędowarszawiaków—historiazaczynasiędopieroodJagiel-

lonów".Cyt.za:ibidem,s.216.

14M.Zdziechowski:IdeapolskanaKresach.W:Idem:Widmoprzyszłości.

PrzedmowaZ.Chocimski.Warszawa1999,s.13.

Brak wyników

Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra