Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Początkiruchubiałoruskiego
znaczeniemiałozałożonew1906rokuprzezWacławaIwanowskiegowPe-
tersburguwydawnictwo:nZahlaniesoncaiunaszawakonca".Ważnące-
zurąrozwojukulturybiałoruskiej,azarazemwydarzeniem,którepozwala
uświadomićsobieogrompracy,jakąmielidowykonanianapoczątkuXX
wiekudziałaczenarodowi,byłoukazaniesięw1906rokupierwszego
białoruskiegoelementarza,autorstwaIwanowskiego.W1913rokuwWil-
niepowstałoBiałoruskieTowarzystwoWydawnicze,równieżefektstarań
Iwanowskiego.Naefektpracywydawnictwbiałoruskichwlatach
1906—1915złożyłosięprawie200różnorodnychpozycji(poezjailiteratu-
rapiękna,publicystyka,poradnikigospodarskie,kalendarze,książkireligij-
ne);ichłącznynakładsięgnął300tys.egzemplarzy.Od1913rokuwWil-
niezaczęłowychodzićkatolickiepismonBiełarus"(nBelarus"),którestało
sięforumskupiającymdziałaczychrześcijańsko-demokratycznych132.
Komplikacjepiętrzącesięprzedruchembiałoruskimwynikałystąd,że
wokresiepoprzedzającymwybuchIwojnyświatowejpraktyczniekażdy
ewentualnysojusznikruchubiałoruskiegomógłzarazembyćjegorywa-
lem.Woczywistysposóbdotyczyłotopolskiegoirosyjskiegostanowiska
wobecBiałorusinów.Samidziałaczebiałoruscyprzychylniejustosunkowy-
walisiędowspółpracyzRosjanami133.Cociekawejednak,jużRömer
zwracałuwagęnaskomplikowanerelacjelitewsko-białoruskienaobszarze
Wileńszczyzny.Będącjednymznajbardziejmiarodajnychprzedstawicieli
ideologiikrajowej,wyrażającejposzanowaniedlawszystkichaspiracji
narodowychrdzennychmieszkańcówziemlitewsko-białoruskich,isympa-
tykiemodrodzenialitewskiego,Römerzostrożnościąipewnymsceptycy-
zmemwypowiadałsięwroku1907oszansachpowołanianarodubiałoru-
skiego:nNiepodejmujęsięnarazieprzesądzić,czyobecneprądy
odrodzeniowebiałoruskiewydadząodpowiedniplon,czyBiałorusinisą
jużdoswegoodrodzeniadojrzaliorazwjakimzakresieigranicachodro-
dzenietosiędokona"134.Jeszczew1915rokuRömerstwierdzał:nRuchu
białoruskiegojakomasowegoniemawcale"135.
63
132J.Turonek:WacławIwanowski...;Idem:Zdziejówbiałoruskiegoruchu
wydawniczegowl.190211905.nStudiaPolono-Slavica-Orientalia.ActaLitteraria"1985,
T.9;E.Mironowicz:Białoruś.Warszawa1999,s.17—19.
133R.Radzik:Palaki1Belarusy:uzaemnyastereatypyuXIXiXXst.(da1939g.).
nBelaruskigistaryčnyaglâd"1997,T.4,z.1—2;D.Tarasiuk:Trudnepoczątki...,s.66.
134Cyt.za:Z.Solak:MiędzyPolskąaLitwą...,s.103—104.Sprawombiałoruskim
Römerpoświęciłpięcioodcinkowyartykuł:Zagadnienienarodowebiałoruskie.(Szkic
publicystycno-etnograficzny).nPrawda"1907,nr32,s.374—375;nr33,s.387—388;nr
34,s.400—401;nr35,s.413;nr36,s.424—425.
135W.Sukiennicki:Wilnonaschyłkurządówcarskich.Litwawobecwojny.
(PoufnymemoriałMichałaRömerazsierpnia1915r.).nZeszytyHistoryczne"[Paryż]
1970,z.17,s.113.
