Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1Wprowadzenie
41
przyczynędramatycznejpomyłkiAzteków,którzynapoczątkuXVIwiekuujrzeli
wosobieHernanaCortesapowracającegozwygnaniabogaQuetzalcoatla.
Majowie
JednymzeźródełdopoznaniahistoriiMajówjestkronikahiszpańskiegozakonnika,
DiegadeLandy,napisanaw1556rokuRelacióndelascosasdeYucatán38.Według
LandyhipotetycznądatąnarodzincywilizacjiMajówbyłrok2000p.n.e.Mniejwię-
cejodtegorokuzaczęłysięformowaćspołeczeństwazamieszkałewpołudniowym
Meksyku,odprzesmykuTehuantepecażdopółnocnychrejonówNikaragui.Naj-
większeskupiskaMajówznajdowałysięwHondurasie,Gwatemali,Chiapasinapół-
wyspieJukatan39.Wpoczątkowymokresierozwojuludnośćtagromadziłasię
wmałych,gęstozaludnionychisamodzielnychskupiskach,którekontaktowa-
łysięzesobągłówniepoprzezhandel.Używająctegosamegojęzykaidziałającna
baziefeudalno-teokratycznegoustrojupolitycznegoswoichmiast-państw,które
zaczęłypowstawaćmiędzy500rokiemp.n.e.a1000rokiemn.e.,potraflinadługo
przedprzybyciemHiszpanówzbieraćplony,wyrabiaćnaczyniagliniane,prząść
itkaćbawełnęorazbudowaćkamienneświątynie.Zbiegiemczasu,wmiaręrozwo-
jurolnictwaiinnychdziedzinżycia,wytworzyłasięwśródMajówwarstwaludzi
niepracującychfzycznie,mogącasiępoświęcićm.in.obserwacjigwiazd,wytycza-
niudróg,projektowaniuświątyń,opracowaniuzłożonychsystemówreligijnych.
Towłaśnieztejostatniejwarstwywyłoniłasięnajważniejszaklasaspołeczna
Majów-kapłani,którzystanęlinawierzchołkupiramidyspołecznej.Nasamymjej
doleznaleźlisięrolnicy,stanowiącywiększośćspołeczeństwa,przywiązanidozie-
mi,płacącypodatki,najbardziejobciążeniwzględempaństwa,ajednocześnie
spełniającyniezwykleważnąfunkcję-żywiciela.
Whistoriikulturymezoamerykańskiejmożnawyróżnićtrzygłówneokresyrozwoju:
przedklasyczny(lata1500p.n.e.-200n.e.),klasyczny(ok.200-ok.850)orazpo-
klasyczny(odroku850dopodboju).Majowieokresuklasycznegobylirybakami,
myśliwymi,hodowalizwierzęta(takżepsy),gołębie,indyki,pszczoły,awprzydo-
mowychogrodachuprawialijarzyny,drzewaowocoweizioła.Głównerośliny,które
hodowali,tokukurydza,kakao,chili,fasola,jicama,mamery,papaja,pomidory,wa-
nilia,ananasiagawa.Nieznajączaawansowanejtechnikiupraw,niemajączwierząt
pociągowychanitransportukołowego,potrafliwyprodukowaćżywnośćowiele
bardziejróżnorodnąikalorycznąniżstarożytniGrecy.Borykającsięzniedostatkiem
wodypitnej,kopalistudnieidrążyliwwapiennejskalezbiorniki,leczgłówniewyko-
rzystywalinaturalnestudnie(cenotes)utworzoneprzezpodziemnerzekiwwapien-
nejskale,zktórejzbudowanyjestpółwysepJukatan.Choćnieopanowalisztuki
