Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Cotojestfleksja?
wjednymmiejscu,wskazanymprzezformękanoniczną.Opistenodnosisiędo
wszystkichformdanegowyrazu.Wszystkieonemająbowiemzasadniczecechy
wspólneimogąbyćopisanerazem.
Uświadomieniesobiefaktu,żesłownikjestopisemwyrazów,anieposzczegól-
nychformwyrazowych,jestwarunkiemskutecznegokorzystaniazesłownika.Fakt
tenjestzarazemodzwierciedleniemważnejcechyprzysługującejwiększości
języków–tegomianowicie,żeniektóreichwyrazysięodmieniają,inaczej
mówiąc–żejęzykitemająfleksję.
Przezcałewiekisłownikinieokreślaływsposóbścisły,któreformywyrazowe
należądoktórychwyrazów.Dopieroodniedawnaniektóresłownikirealizująten
cel.Oszczegółachtego,jaksłownikiradząsobiezopisemodmianywyrazów,
Ćw03,4
będziemowawrozdziale12.
1040Fleksjaasłowotwórstwo
Wróćmyterazdodwóchszeregówform:pies,psa,psuitd.orazpies,
piesek,psina,psisko.Formyzpierwszegoszeregutraktujesięjakonależące
dojednegowyrazu,formyzdrugiegoszeregu–jakonależącedoczterech
różnychwyrazów.Wzwiązkuztymrelacjemiędzyformamizpierwszego
szeregusąprzedmiotemzainteresowaniafleksji,arelacjemiędzyformami
zdrugiegoszeregusąprzedmiotemzainteresowaniasłowotwórstwa.Jakwidać,
podziałformwyrazowychmiędzywyrazy(czyliustaleniegranicwyrazów)
jestrównoznacznyzustaleniemgranicymiędzyfleksjąasłowotwórstwem.
Granicataprzebiegaprzezdziałgramatykizwanymorfologią,morfologia
bowiemskładasięzfleksjiisłowotwórstwa.
Przebiegowejgranicyjestzgodnyztradycją,aletradycjajestchwiejna
wpewnychpunktachiniewszystkorozstrzyga.Wzwiązkuztymniektóreformy
bywajątraktowanejakonależącedotegosamegowyrazualbodoróżnych
wyrazów.Podamytutrzyprzykłady.
Pierwszymsągerundia,czyliformyodczasownikowena-anie,-enie,-cie,
oznaczająceczynności,stanylubprocesy,np.czytanie,leżenie,gnicie.Gerundia
sąodmienne(por.czytanie,czytania,czytaniuitd.)ikwalifikowanedwojako:albo
zaliczasięjedoczasowników(oformachkanonicznych:czytać,leżeć,gnić),albo
teżuznajesięjezaformyrzeczowników(oformachkanonicznych:czytanie,
leżenie,gnicie).
Drugiprzykładdotyczyimiesłowówprzymiotnikowych:czynnych,takichjak
czytający,leżący,gnijący,ibiernych,takichjakczytany.Oneteżsąodmienne,
awięcwystępująwróżnychformachwyrazowych.Podobniedogerundiówformy
imiesłowówprzymiotnikowychbywajątraktowanejakoczasownikowealbojako
należącedoodrębnychwyrazówprzymiotnikowychoformachkanonicznychtypu:
czytający,leżący,gnijący,czytany.
