Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Cotojestfleksja?
1050Fleksjaaskładnia0Fleksjaasemantyka
Wartozadaćpytanie:pocowyrazysięodmieniają?Zajmiemysięnim
systematyczniewrozdziałach9i10,alejużterazzauważmy,żeróżnicemiędzy
formamijednegowyrazumogąbyćwjęzykuwykorzystywanedwojako.Niektóre
sąistotnedlabudowyzdania.Naprzykładróżneczasownikimogąwymagać
dopełnieniawokreślonymprzypadku,dziękiczemułatworozpoznać,który
zrzeczownikówobecnychwzdaniujestdopełnieniemdanegoczasownika.
Pogwałcenietakichwymagańprowadzidobłęduwbudowiezdania,por.stosować
nowoczesnemetodyiużywaćnowoczesnychmetod,alenie*używaćnowoczesne
metody.Inneróżnicemiędzyformamitegosamegowyrazumającharakterprzede
wszystkimznaczeniowy,np.formydom,pies,człowiekitp.informujązasadniczo
ojednymobiekcie,aformydomy,psy,ludzieitp.–owieluobiektach.
Jakwidać,zróżnicowanieformodmianywyrazówmazwiązekzbudowązdania
izjegoznaczeniem.Możnapowiedzieć,żefleksjasłużyzarównoskładni,jak
isemantyce.Niektórekategorieodmianywyrazów,np.przypadekrzeczownika,
mającharakterprzedewszystkimskładniowy,innezaś,np.liczbarzeczownika,mają
charaktergłówniesemantyczny.Opisskładniowychisemantycznychfunkcji
poszczególnychkategoriifleksyjnych–takich,jakprzypadek,liczba,osoba,czas
czytryb–jestważnymzadaniemparadygmatykifleksyjnej.Możnapowiedzieć,że
kategoriefleksyjnetokryteria,wedługktórychdzielimyformydanegowyrazu,np.
namianownikowe,dopełniaczowe,celownikoweitd.albonapojedynczeimnogie,
albonapierwszo-,drugo-itrzecioosobowe.Możnateżkategorięfleksyjną
utożsamiaćzpodziałemformwyrazowychdanejczęścimowy,przeprowadzonymze
Ćw07
względunaichbudowęorazichfunkcjeskładnioweisemantyczne.
Ważniejszeterminy
Fleksja–działjęzykaobejmującyzjawiskazwiązanezodmianąwyrazów.Takżedział
gramatyki,któregoprzedmiotemsątezjawiska.
Paradygmatykafleksyjna–działfleksjiobejmującypodziałformwyrazowychmiędzy
wyrazyiuporządkowanieformwparadygmatach.
Syntagmatykafleksyjna–działfleksjiobejmującybudowęformwyrazowych.
Deklinacja–działfleksjiobejmującyodmianęrzeczowników,przymiotników,liczebników
iinnychwyrazówodmiennychprzezprzypadki.
Koniugacja–działfleksjiobejmującyodmianęczasowników.
Formawyrazowa–jednazform,wjakichwystępujewyrazodmienny,atakżejedyna
forma,wjakiejwystępujewyraznieodmienny.Poszczególneformymogąróżnićsię
swojąfunkcjągramatycznąlubznaczeniem.
Formakanoniczna–wybranaformawyrazuużywanajakojegonazwaijakohasło
wsłowniku.
Wyraz–pojęciewieloznaczne;wznaczeniuużywanymwtejksiążcewyrazjestjednostką
słownikową,którejodpowiadapewnaliczbaformwyrazowych.
