Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Owieloznacznościterminuwyraz
23
Fakt,żeformywyrazowe–wprzeciwieństwiedosłów–sąinterpretowane
wokreślonymznaczeniuifunkcji,oznacza,żeidentycznesłowamogąodpowiadać
różnymformomwyrazowym.NaprzykładsłowocowzdaniuCotusiędzieje?
reprezentujeinnąformęwyrazowąniżwzdaniuCotammasz?–pierwszecojest
zaimkiemwmianowniku,drugiezaimkiemwbierniku.Jeszczeczymśinnymjest
coużywanesamodzielnie,zresztąniezbytuprzejmie,wfunkcjiwykrzyknika,np.
przezosobę,któraczegośniedosłyszałaiprosiopowtórzenie(Marku!–Co?).
Zauważmy,żewprzeciwieństwiedocozaimkowegocowykrzyknikowesięnie
odmienia.
Wniektórychopracowaniachobokpojęciaformwyrazowychwystępuje
synonimicznepojęcieformfleksyjnych.Unasterminytejednakniebędą
synonimami.Przezformyfleksyjnebędziemyrozumiećformywyrazowewyrazów
odmiennych.WomawianymprzykładzieCotusiędzieje?drugiesłoworeprezentuje
formęwyrazowązaimkatu,którejnienazwiemyformąfleksyjną,gdyżzaimek
tensięnieodmienia.
Trzecimsposobemrozumieniasłowawyrazjestujmowaniegowsposób
bardziejabstrakcyjny–niejakojednostkitekstu,leczjakojednostkisłownikaalbo
systemujęzyka.Możemymówićowyrazie–jakzresztączyniliśmydotychczas
–mającnamyślizbiórodpowiadającychmuformwyrazowych:pies,psa,psuitd.
Takrozumianewyrazysąnazywaneleksemami.Wdalszejczęściksiążkipojęcie
tozdefiniujemydokładniej.
Ztego,żewyrazy-słowaiwyrazy-formywyrazowesąjednostkamitekstu,
wynika,żemożnazliczyćichwystąpieniawtekście.WpowtórzonymzdaniuCotu
siędzieje,cotusiędzieje?występujeosiemsłówisześćformwyrazowych.Gdyby
jednakliczyćtylkoróżnejednostki,awięcignorowaćpowtórzenia,wynikbyłby
opołowęmniejszy:czterysłowaitrzyformywyrazowe.Abylepiejzdaćsprawę
zróżnicywobliczeniach,możemypowiedzieć,żezapierwszymrazemliczonebyły
jednostkitekstutraktowanejakookazy(inaczejegzemplarze),zadrugimrazemzaś
jednostkitraktowanejakotypy.Innyprzykład:wzdaniuCotusiędzieje,cotam
masz?jestsiedemsłówokazówisześćsłówtypów(bocosiępowtarza).Wtym
samymzdaniujestsześćformwyrazowych:co,tu,siędzieje,co,tam,masz(dwa
słowacoliczymyosobno,gdyżpierwszejestmianownikiem,adrugiebiernikiem).
Przeciwstawienietypówiokazówjestużytecznenietylkowgramatyce.Naprzykład
napytanieIlemaszznaczkówwklaserze?możnaodpowiedziećdwojako,podając
liczbętypów(bezuwzględnieniadubletów)lubliczbęokazów(zdubletami).
Wprzeciwieństwiedosłówiformwyrazowychleksemyniedająsięzliczać
nadwasposoby.Niesąonebowiemjednostkamitekstu,leczsystemujęzyka,
awsystemiejęzykowymprzeciwstawienietypówiokazównieistnieje.Cowięcej,
pytanieIlejestleksemówwdanymtekście?,jestściślebiorąc,źlepostawione.
Możemyjepoprawić,pytając:Iluleksemówużytowdanymtekście?–iwod-
powiedzipodaćliczbęleksemów,którymodpowiadająużytewtymtekścieformy
wyrazowe.
