Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Transformacjapracyifunkcjipersonalnej
35
produkcyjnejbądźusługowej.Zatrudnianiezaledwiekilkupracownikówrodziłoproblemy
dotyczącem.in.doboru,przydziałupracy,szkolenia,ocenyiwynagradzania,awięczwiązane
byłozpoczątkamikształtowaniasięfunkcjipersonalnej.Natleówczesnejpraktykipojawiają
siękoncepcjeipublikacjewybitnychmyślicieli,dostrzegającychznaczenienajemnychpracow-
nikówwprocesiewytwórczym.JednymznichbyłR.Owen(1771–1858)prekursornaukowej
organizacjipracy,realizującywpraktyceswojekoncepcje.WswoichprzędzalniachwNew
LanarkwSzkocjinapoczątkuXIXwiekuwprowadziłszeregreform:skróciłdzieńpracy
izakazałzatrudnianiadzieci,wybudowałdlaswoichpracownikówlepszemieszkaniaiprowa-
dziłzakładowysklep,wktórymmożnabyłotanionabywaćtowary.
,,Opróczogólnejpoprawywarunkówpracywswoichprzędzalniach,Owenwprowadził
wielekonkretnychzasadpostępowania,któretakżewpłynęłynawydajność.Naprzykład
pracaposzczególnychpracownikówpodlegałacodzienniejawnejocenie.Uważałon,że
takacenanietylkoumożliwikierownikowiidentyfikacjęobszarówproblemowych,aletakże
wywołaupracownikówdumęibędziesprzyjaćwspółzawodnictwu,,[Stoner,Wankel,1996,
s.46–47].
Owenbyłekonomicznymnowatorem–utopijnymsocjalistą,alenigdynieuważał,że
walczyoreformytylkozewzględówhumanitarnych.Twierdziłnatomiast,żelepszewarunki
bytowepracownikówowocujązwiększeniemprodukcjiizysków.Gdywinnychzakładach
przemysłowychkoncentrowanoinwestycjenarzeczpostęputechnicznego,Owenpodkreślał,
żenajlepszejestinwestowaniewpracowników(w,,żywemaszyny,,).Wartojeszczeodnotować
jegoteorieipróbyorganizowaniaspółdzielniiogólnokrajowegozwiązkuzawodowego;uwa-
żanybyłzanajbardziejromantycznegozgrupydziewiętnastowiecznychprzeciwnikówżywio-
łowegokapitalizmu.JednakOwenbyłosamotnionywswoichpoglądach.Konserwatyściwidzieli
wjegoprojektachniepokojącezagrożenieobowiązującegoporządku,zaśradykałowie–jedynie
farsę[Heilbroner,1993,ss.95–102].
1.5.2.Modelefunkcjipersonalnej
Funkcjapersonalnamacharakterobiektywnyiwystępujezawsze,kiedymamydoczynie-
niazzespołamipracowniczymi.Jestzłożonaijejtreścizmieniająsięzarównopodwpływem
ewoluującejrzeczywistości,jakirozwojunauki,aszczególnienaukoorganizacjiizarządzaniu.
Jestrównieżsilniepowiązanaznaukamioczłowiekuiujmowanymiwnichstereotypamitego
człowieka.Zmieniasięwrazzezmianamiwszystkichtychczynników.
Teoretyczneipraktycznezainteresowanieewolucjąfunkcjipersonalnejdotyczygłównie
eryindustrialnej,zwłaszczaokresuodprzełomuXIXiXXwieku,ażdoerypostindustrialnej.
Chodziowskazaniepoczątkuukształtowaniasięfunkcjipersonalnej,anastępnieprzedsta-
wieniejejrozwoju.Zobrazowaniutejewolucjisłużyćbędąpodaneniżejmodelefunkcjiper-
sonalnej,pojawiającesięwnaucesukcesywnie,opartenaprzyjmowanychwnichstereotypach
człowiekaiwdrażanedopraktyki(zob.tab.1.1).
Formułowaniemodelifunkcjipersonalnejsłużyprezentacjijejewolucjipoprzezcharak-
terystykęodpowiedniejkonstrukcjimyślowej,będącejuproszczonymobrazemdanegofrag-
menturzeczywistości,wktórymeliminujesięcechy,relacjelubinneelementynieistotnedla
danegookresu.
