Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Obecniezielnikiem,czyliherbarium(łac.,ang.herbarium,niem.Herbar,Herba-
rium),nazywamykolekcjęzasuszonychokazówroślinułożonychisklasyfikowanych
wedługokreślonegokryteriumiodpowiednioopisanych.Zbiórtakiwykorzystywany
jestwbadaniachbotanicznych.Historyczneokreśleniehortussiccus(łac.‘suchy
ogród’),równieżstałosięsynonimemkolekcjizasuszonychroślin.Terminutegoużył
okołoroku1700francuskibotanikJOSEPHPITTONDETOURNEFORT(1656–1708),pre-
kursorKAROLALINNEUSZA(1707–1778).Inneokreśleniatohortusmortus(‘martwy
ogród’)lubhortushyemalis(‘ogródzimowy’)8.
Wyrazem„zielnik”określasiętakżeplacówkęnaukowązajmującąsięgromadze-
niem,badaniemiprzechowywaniemzbiorówbotanicznych.Instytucjetakiedziałają
wuczelniachwyższych,instytutachbadawczychzwiązanychzrolnictwemileśnictwem,
ogrodachbotanicznych,parkachnarodowych,muzeachprzyrodniczychimuzeach
regionalnych.
Ideazachowaniaokazówroślinwstaniezasuszonym,nasposóbznanynamdzisiaj,
liczysobiezgórą450lat.Przypuszczalniepomysłodawcązielnikawznanejnamdziś
postaci,wktórymokazysąwysuszonewformiesprasowanejiprzymocowanedoarku-
szypapieru,byłbotanik,profesoruniwersytetuwBolonii,LUCA(ŁUKASZ)GHINI(ok.
1490–1556)itoonmógłwykonaćpierwszywdziejachalegatzielnikowy.Jegozbiorynie
dotrwałydonaszychczasów.Najstarszyzachowanyzielnikzebranywcelachnaukowych
jestobecnieprzechowywanywBibliotecaAngelicawRzymie;przypisywanyjestonucz-
niowiGHINIEGOimieniemGHERARDOCIBOipochodziz1532r.Eksponatyspreparo-
wanewedługmetodyGHINIEGOzaczętogromadzićwpierwszymherbarium,założonym
nauniwersyteciewPadwiew1545roku.Byłtopierwszywświeciezielnikinstytucja9.
ZanajstarszązasuszonąroślinęświatauchodziokazprzechowywanywzielnikuwKrólew-
skichOgrodachBotanicznychwKew(Londyn)podnumeremzielnikowymK000190033.Jestto
gałązkaoliwki(Oleaeuropaea).Wyjętojązbukietu,któryznalazłw1885r.francuskiegiptolog
iarcheologGASTONMASPÉRO(1846–1916)wegipskimgrobowcuwEl-Gabalain(Gebelen,
Aphroditopolis,napołudnieodLuksoru).Znaleziskojestdatowanenaniepóźniejniż300r.
p.n.e.10Eksponattenuznajesięzanajstarszyokazzielnikowyświata,niezasługujejednakna
takiemianosensustricto.Roślinytejniezasuszonoprzecieżzmyśląozielniku.
WzbiorachzielnikawKewznajdująsięjeszczestarszepróbki.Sątoliście,owoceipestki
oliwkizwieńcapogrzebowegowyjętegozgrobuTutenchamona,pochodząwięcmniejwięcej
z1349r.p.n.e.
Najstarszezachowanekolekcjeroślin.KolekcjaCIBOzIpołowyXVIw.jest
uważanazapierwszyzielniksporządzonywsposób,którydziśnazwalibyśmynauko-
wym.WynalazektenrozprzestrzeniłsiępoEuropiedziękitrzemuczniomGHINIEGO.
BylinimidwajWłosi–ULISSEALDROVANDI(1522–1605)iANDREACESALPINO
(1519–1603)orazAnglikWILLIAMTURNER(1508–1568).
Pierwsząznanąrozprawąpoświęconąsposobowiwykonaniazielnikajestwydane
w1606r.dziełoIsagogesinremherbariamlibriII.NapisałjąADRIANVANDERSPIEGHEL
8MASSEY,Theherbarium1974.
9LANE1996;RAO,1998.
10RENSKE2004.
7
