Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wjakisposóbmożnanapisaćbiograię?
45
cymzdziedziny,wobrębiektórejdziałałtwórca).Nowytyppsychobiografiizawie-
raokreślonąpodstawęteoretycznązłożonązdwóchzasadniczychczęści:ogólnej
iszczegółowej.
Częśćogólnazawierazałożeniawybranychteoriipsychologicznychsłużącychdo
interpretowaniawynikówbadania.Psychologicznapodstawateoretycznapozwala
ująćcałeżycietwórcyiprzedstawićjewsposóbsyntetyczny,coprowadzidorekon-
strukcjirozwojuosobowościtwórczejwedługmodelubiegużycia63.Częśćszczegó-
łowazawierakoncepcjepochodzącezdziedzinyaktywnościtwórcy,awięczmienia
sięzakażdymrazem,gdyanalizujemyżycietwórcyokreślonegorodzaju(pisarza,
muzyka,malarzaitp.).Zatemopracowanietomożesłużyćnietylkodorekonstruo-
waniabiegużyciapisarzy,aleiinnychtwórców64.Jeślijestpoświęconeosobiepisa-
rza,częśćspecjalistycznaodwołujesiędonaukoliteraturze,dlategotentypnazwa-
łamliteraturoznawcząpsychobiografiąnaukową65.
2.3.1.Czymjestliteraturoznawczapsychobiografianaukowa?
Literaturoznawczapsychobiografianaukowanawiązujeprzedewszystkimdogatun-
kujakimjestpsychobiografia,icelów,jakieprzedsobąstawia:przedstawieniawia-
rygodnegoipoprawnego(podwzględemnaukowym)psychologicznegowizerunku
twórcywbiegujegożycia.Wtymprzypadkuprefiksnpsycho-”oznaczanietylko
zastosowanieteoriipsychologicznychdorekonstruowaniaprzebiegużyciabohatera
biografii,alerównieżkorzystaniezdorobkumetodologicznegotejdziedzinynauki,
dotądraczejobcegoliteraturoznawstwuiniewykorzystywanegowmetodologiiba-
dańbiograficznych.
Drugaczęśćnazwy-nliteraturoznawcza”-umiejscawiatentyppsychobiografii
niewhoryzonciepsychologii(comogłobywynikaćzproweniencjigatunku),lecz
naukoliteraturze;oznaczarównieżspecyficznieliteraturoznawczyjejcharakter:wy-
bórtwórcy(pisarza,poety,krytyka,literaturoznawcy)orazkonteksthistoriiiteorii
literaturysłużącyanalizieokolicznościpowstawaniadzieł.Wpsychobiografiilite-
raturoznawczejniedokonujesięinterpretacjidziełwkontekściebiografii(unikając
ibiografizmu,ipsychologizmu),poszukujesięjedynieodpowiedzinanastępujące
pytania:1)jakieprocesyiokolicznościmogłytowarzyszyćpowstaniudanychdzieł;
63
Koncepcjabiegużyciazostałaszczegółowoprzedstawionawrozdziale1częściIIIniniejszej
książki.
64
Abyzrekonstruowaćżycietwórcyzajmującegosięinnądziedziną,wystarczyprzygotowaćpo-
prawnąteoretycznieimetodologicznieczęśćspecjalistyczną(muzykologiczną,politologicznąitp.)ipo-
łączyćjązuniwersalną,wspólnądlawszystkichpsychobiografiinaukowychczęściąpsychologiczną.
65
JesttoodpowiedźnaapelZdzisławaŁapińskiegoonowygatunekbiografii.Badacz,analizując
fenomenpopularnościautobiografiiwostatnimczasie,piszeotym,żebrakujewliteraturoznawstwieno-
wejpropozycjinaukowegogatunkuujmującegożyciepisarza:Wydawałobysięzatem,żenasząodpowie-
dziąnazdominowaniescenyliterackiejprzezformyautobiograficzneiquasi-autobiograficznepowinna
byćinwazjabiografiijakonaczelnejformyinterpretacjikrytycznejczyhistorycznej.Nictakiegosięnie
dzieje(...).Niesłychaćzresztą,abygdzieindziejnaświeciepowszechnainflacjaformpara-autobiogra-
ficznychznalazłaodpórwpostacinowegogatunkuambitnejbiografii(Z.Łapiński,Biografiapisarza
wdziełachipozadziełami,w:Sporneibezsporneproblemy...,s.132-133).
