Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TrzyRosjeMickiewicza
21
okazałysiębezskuteczne.ZcałąjaskrawościąujawniłosiętowczasieIwojnyświa-
towej,którastałasiępoczątkiemkońcaRosjihistorycznej.Rozprężeniewwojsku
imasowadezercja,ucieczkizfrontuchłopówdoroli,robotnikówdomiast.Jak
stwierdziłemigracyjnyhistorykwojskowościrosyjskiej,naocznyświadekrozpadu
ideologiipaństwowejiupadkuduchawarmii:
Układpsychologicznyrosyjskiegopatriotyzmubyłinnyniżwewnętrzny
układpatriotyzmunarodówzachodnioeuropejskich.Patriotyzmrosyjskibył
znaczniebardziejprymitywny,byłłtylkosurowcem,zktóregowwarunkach
życiakulturalnegowyrastająbardziejzłożonerodzajenpatriotyzmów”
,które
możnaobserwowaćweFrancji,WielkiejBrytaniiiwAmerycełUnaszych
przyjaciółzachodnich,dziękiwiększejdojrzałościspołecznej,patriotyzmbył
nieporównywalniebardziejuświadomionywmasach9.
Kolejnepęknięciewewnętrznerosyjskościnastąpiłowczasachtotalitaryzmuradzie-
ckiego.Przymusoweigwałtownewysiłkiodgórnegotworzeniannowegoczłowieka”
inowejwspólnoty-nnaroduradzieckiego”jużnanaszychoczachskończyłysiękry-
zysemideologiiinastępnymrozpademimperium.
obecniewpodejmowanychprzezWładzęRosyjskąpróbachtworzeniaodnawia-
nejrosyjskościiodnawianegopatriotyzmuMickiewiczowskiepytanieznównabiera
aktualnegowydźwięku,tymbardziej,żewspółbrzmionozrozmyślaniamisamych
Rosjan-odczasówMickiewiczapodziśdzień.Samozaśowowspółbrzmienie-ito
trzebaszczególniepodkreślić-wwypadkupolskiegowieszczajestpozbawionejakich-
kolwiekinklinacjipolitycznychczynacjonalistycznych:
Biednynarodzie!Żalmitwojejdoli,
Jedenznasztylkoheroizm-niewoli10.
Wtychsamychczasachpodobnepoglądynarolęrosyjskiegosystemurządów
wnpsuciu”ludumożnaznaleźćrównieżwwypowiedziachdekabrystów.Taknp.
W
.F.RajewskiwRozważaniuoniewolnictwiechłopów(1821-1822)stwierdza:nНельзя
безсодраганиясмотретьнабыстрыйпереходотневинностиипростотык
закоснелостиразвращениянравовнародaрусского”
.Natomiastjużpopowrocie
zzesłaniazodraząpiszeochłopiepańszczyźnianym:nХитрость,подлость,дер-
зость,наглость,такиотражаетсянапьяномобликеивегоробкихкривлениях
иухватках”11.TuażprosząsięoprzypomnieniesłowaN.A.Niekrasowaodegradacji
chłopstwawwarunkachniewolnictwasamodzierżawnego:nЛюдихолопскогозвания
сущиепсыиногда,/Чемтяжелейнаказание,темиммилейгоспода”
.
9
Н.Н.Головин,ВоенныеусилияРоссиивмировойвойне,в:Военнаямысльвизгнании.Творчество
русскойвоeннойэмиграции,Москва1999,s.89-90.
10A.Mickiewicz,Wybórpism,Warszawa1952,s.322.
11:.Ф.Раевский,Материалыожизнииреволюционнойдеятельности,t.2,Иркутск1983,s.436.
