Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zmuszamędrcadoprowadzeniasprawiedliwychwojen”10.Głównąideąteo-
riiwojnysprawiedliwejbyłookreślenie,wjakichwarunkachwojnamabyć
prowadzonawkontekście,wktórympokójbyłpanującymdogmatemreli-
gijnym.Jaktoopisałśw.TomaszzAkwinu,teoriawojnysprawiedliwejza-
kładałatrzyzasady:(a)właściwejwładzy,(b)słusznejsprawyi(c)właściwej
intencji.Znaczenieteoriiwojnysprawiedliwejleżywfakcie,że,popierw-
sze,oderwałaocenęwydarzeń,którepotencjalniemogąwywołaćwojnę,od
stronyposzkodowanejinadałamoccentralnejiwyższejwładzy;podru-
gie,określiłaprzyczyny,któremogąusprawiedliwićuciekaniesiędowoj-
ny,irobiącto,ograniczyłatakżeokoliczności,wktórychmożnauciecsiędo
wojny.Teaspektyteoriiwojnysprawiedliwejmożnaprześledzićwpóźniej-
szychnurtachorganizacjipolitycznejiprzenikająoneprojektybezpieczeń-
stwazbiorowego.Jednakżeteoriawojnysprawiedliwejmożeoperowaćjedy-
niewkontekściepolitycznej,moralnejiprawnejjedności.UpadekŚwiętego
CesarstwaRzymskiegownastępstwiewojenreligijnych,którydoprowadził
dofragmentacjiEuropyipojawieniasięodrębnychiniezależnychpaństw,
sprawił,żeistnieniewieluuniwersalnychizintegrowanychorganizacjistra-
ciłoracjębytu,ponieważtepaństwanieuznawałynajwyższegoautorytetu.
Ponadtosprawił,żezbędnastałasięjakakolwiekwiarawuniwersalneprądy
wynikającezreligii.Zamiasttegoteoretycyponownieanalizowaliteoriepra-
wanaturalnegoArystotelesa,byrozpowszechniaćuniwersalneprawazrecta
ratio.TeoriaGrocjuszanatematprawamiędzynarodowego,adokładniejego
założeniacodowojnyipokoju,łączyłynową,pozytywistycznąiskupioną
napaństwieperspektywęorganizacjimiędzynarodowejzjejdobrowolnymi
prawami,atakżenapoziomiewielkiejwspólnotypaństw(civitasmaxima)
zjejuniwersalnymiprawamiwynikającymizludzkiegorozumu.Grocjusz
zatembyłwstaniebudowaćnachrześcijańskiejtradycjiteorięwojnyspra-
wiedliwejwwiekuracjonalizmu11.Wyłożyłsprawiedliwepowodywojny,ale
odkryłteprzyczynywludzkimrozumiepołączonymzrozumemboskim12.
10Zob.N.Offenstadt,Guerresjustesetusagesdupassé,CahiersdelaVillaGillet,„Penserla
guerreaujourd’hui”2002,no16,s.121-130.
11AlbericoGentiliwywodził,żeniejestsprawiedliwawojnasprowadzonawimięzakłóco-
nejrównowagi:„Chceszgozaatakować,ponieważjegosiłamożebyćdlaciebieniebezpieczna?
Wimięsprawiedliwościmusiszdodaćinnąprzyczynę”,Deiurebelli,London1953,chap.14,
s.66.Grocjuszargumentuje,żejeżelisąsiadbudujefortyfkacje,możnanatoodpowiedzieć
jedynierównieżbudowąfortyfkacji,leczniechwytaniemzabroń.Zob.idem,Deiurebelliac
pacis,London1925,chap.22.
12Zob.:M.Donelan,GrotiusandtheImageofWar,„Millenium”1983,no.12,s.233;H.Grotius,
Dejurebelliacpacislibritres,R.Tuck(ed.,Introduction),LibertyFund,Indianapolis2005;C.van
Vollenhoven,GrotiusandGeneva,„BibliothecaVisseriana”1926,no.6;5.GrotiusandtheStudy
ofLaw,AJIL,19,1925,vol.1.
28