Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przyjąłrównieżteleologicznepodejściedowojnyjakośrodkaprowadzącego
doosiągnięciapokoju,takjakrobiątoczęstowspółczesneprojekty.
Grocjuszuznawałmożliwośćwywołaniawojnykarnejprzezpaństwanie-
pokrzywdzoneprzeciwpaństwom,któredopuściłysięciężkiegopogwałce-
niaprawnaturylubprawanarodów,ponieważ„królowie,pozatym,żesto-
naczeleswoichpaństw,mająrównieżpodopiekąludzkiespołeczeństwo
wsensieogólnym”13.DlaGrocjuszatouniwersalnekrzywdy,gdyżjako
takiekwalifkowaneprzezludzkiiboskirozumjednocześnie-ijakotakie
każdymożejepomścić,nietylkostronapokrzywdzona.Rozsądkowośćtego
postulatujestrównieżwspartaprzezroztropnerozważaniadotyczącetego,
żetakiewojnybędąbardziejograniczoneibardziejobiektywne,niżgdyby
prowadzonebyłyprzezstronępokrzywdzoną.Jednakżewywołaniewojny
przeciwinnemupaństwunaruszainnypostulattejepoki-postulatsuweren-
nejrównościpaństw.Grocjuszrozwiązujetendylemat,mówiąc,żepaństwo,
którepopełniatakiezbrodnie,jestgorszeodinnychpaństw.Tennurtjego
teoriijestinterpretowanyjakozapoczątkowaniebezpieczeństwazbiorowe-
go,cojestsłusznewtymzakresie,żeidentyfkujeonwspólneiuniwersalnie
uznanezasady,wobroniektórychpaństwomożedziałać.Jednakkonotacje
ustrojowe,którychpodstawęstanowiądziałaniapaństwanarzeczuniwer-
salnychregułmoralnych,niewiążąsię,zdaniemGrocjusza,zistnieniemtej
czyinnejwładzycentralnej,alewynikająwprostzracjistanu,nawetjeśliby-
łabyonawymierzonaprzeciwkotymregułom.Podtymwzględemprogram
GrocjuszaróżnisięodprogramówbezpieczeństwazbiorowegotypuONZ,
gdziecentralizacjaiinstytucjonalizacjanajważniejsze,przypominanato-
miastprogramLigiNarodów,który,jakzobaczymypóźniej,jestopartyna
decentralizacjiprocesudecyzyjnegoinadziałaniu.
Ponadtoremediumnapublicznekrzywdyrównieżwojnynarzeczin-
nychwywołanezinnychsłusznychpowodów.Jednymztakichpowodówdo
wojnyprzeciwinnemupaństwujestuwolnienieobywatelitegoostatniegood
opresjiichnajwyższejwładzy,jeśliwidocznajestniesprawiedliwośćicoś,co
niemożebyćprzyjęteprzezżadnego„dobregożyjącegoczłowieka”.Grocjusz
uznajetakżeprawopaństwadopomocyinnemupaństwuwswojejobronie,
jeśliistniejeodpowiednisojusz,chybażewojnaprowadzonaprzeztodrugie
państwojestniesłuszna.Innympowodemdowojnyjestochronaprzyjaciół,
nawetbezumownegozobowiązania,jeśliprzyjaźńwymagapomocy,podwa-
runkiem,żeniespowodujewięcejproblemówpomagającemupaństwu.Naj-
większympowodemdowojnyzainnych,wedugGrocjusza,jest„tenzwiązek,
13H.Grotius,Dejurebellił,s.55;A.Orakhelashvili,CollectiveSecurity,OxfordUniversity
Press,Oxford2011,s.382.
29