Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiawAnaliziewrażeń
XXI
moje).„Różnicamiędzytym,cofizyczne,atym,copsychicz-
ne,sprowadzasiętylkodoróżnicystosunkówzależności,
którezjednejstronysąobiektamifizyki,azdrugiejstro-
nypsychologii.Jeślibadamzależnośćskładnikaotoczenia
AoddrugiegoskładnikaotoczeniaB,wówczasuprawiam
fizykę;jeślibadam,wjakimstopniuAzmieniasiępodwpły-
wemzmianyorganówzmysłowychlubcentralnegoukładu
nerwowegoistotyżywej,touprawiampsychologię”(s.46;
zdanietojestaprobowanymprzezMachaczyimśsformu-
łowaniemstanowiskaAvenariusaisamegoMacha).„To,co
psychiczne,ito,cofizyczneróżnisiębowiemjedyniesposo-
bemujęcia”(s.215).
Nazwijmytwierdzeniapoprzedniegoakapitutwierdzenia-
mirelatywizującymi,przypisująonebowiemrzeczomprzyna-
leżnośćgatunkowązewzględunaukładodniesienia,które-
muzostałypodporządkowane.Wszystkieelementywświecie
Machasąwprawdziejednorodne,dostająsięjednakwtryby
pewnejprocedury,którąopuszczajązprzydziałemgatun-
kowym:tuzieleńliścia–elementfizyczny,gdyotaczajągo
obserwacjefizyka;tuzaśzieleńliścia–elementpsychiczny,
gdyzabadaniaweźmiesiępsycholog(zob.s.40).
Twierdzeniarelatywizującesłużąuzgodnieniumonizmu,
ontologiiradykalnej,zodziedziczonymdualistycznymobra-
zemświataijegoskładową–klasyfikacjąnauk.Czyjestto
ustępstwozestronyMacha,czyrozwinięciepewnegona-
stępstwamonizmu?Zostawmytopytaniewimięekonomii
postępowania.
Zastanówmysięnatomiastnadczyhającymitutrudnoś-
ciami.JakMachdochodzidotwierdzeńrelatywizujących?
Inferencyjnie,rzeczjasna,przezwnioskowanie,niewidać
bowiemgołymokiem,żejesttak,jakgłoszą.Jakjewywnio-
skowuje?Naprzykładtak.Ożadnejrzeczyniewiemy,czym
jest,jeśliniemamyjejopisu.Elementy(barwy,dźwiękiitd.)
