Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiawAnaliziewrażeń
XXIII
nia.(c)Alboetykietęfizycznegolubpsychicznegoukładu
odniesieniaczerpiemyzmetafizyki„prostegoczłowieka”
(zaludnionej,przypomnijmy,ciałamiiduszami).Nakażdej
ztychdrógwyrastajednakprzeszkoda:(a)groziregresem
wnieskończoność,każdybowiemukładodniesieniawyma-
gauprzedniego,(b)naznaczanaszepostępowaniepiętnem
arbitralności,(c)niweczygłównąintencjęMacha,byroz-
staćsięzmetafizykąoferującą„rzekomejedności”24.
Sytuacjatanasuwapodejrzenie,żeniedasięmiećobu
rzeczy–monizmuMachaipluralizmunauk.Trudnosię
więcdziwić,żefilozofowieKołaWiedeńskiegodoszlido
programujednościnauki.Wyniktensprawiawrażeniehi-
storycznegoilogicznegoproduktuoddziałującejnaWie-
deńczykówmyśliMacha25.
Sprawa,któranaszatrzymała,leży,rzecmożna,win-
teriorzemonizmuMacha:gdyfilozofiatajestjużgotowa,
Machwskazujemechanizmtransformującyhomogeniczny
światjegoelementówwdwietradycyjnerodzinyzjawisk,
wmaterięipsychikę.Transformacjataprzeprowadzacoś
bezwzględnegowcośwzględnego,bozależnegood„spo-
sobuujęcia”.Mechanizmten,okazałosię,zgrzyta:albo
musiałbydziałaćzawsze,żebyzadziałaćkiedyś;albomiałby
startowaćwszędzie,czylinigdzie;albowymagałbymechani-
zmu,którymiałzastąpić.Okazałosięteż,cogorsza,żeto,
comapodlegaćobróbce,zachowującytożsamośćelement,
Machwprowadzabezpodaniaracji,żewięcsammonizm
24Trylemattenprzypominaargumentacjęsceptykaprzeciwkomożliwościwie-
dzy.Źródłemtejanalogiiniemogęsiętuzająć.
25R.S.CohenwinteresującymartykuleErnstMach:Physics,Perceptionandthe
PhilosophyofScienceprzypisujeMachowitezęojednościnauki–zob.„Synthese”,18
(1968),ASymposiumonErnstMach,s.132–170,szczególnies.151–156.Jeślichodzi
oprogramjednościnaukiKołaWiedeńskiego,zob.O.Neurathiin.,Encyclopediaof
UnifiedScience,Chicago1938.
