Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiawAnaliziewrażeń
XXV
skądinądzbiorowy(„postrzegamy”).Aotowielowątkowa
opiniaMachaotympostrzeżeniu,zwanymprzezeńpo-
glądem.„Tenpodstawowypoglądmożnaobecnieutrzy-
maćwewszystkichdziedzinachdoświadczenia;jestwięc
teżpoglądem,któryodpowiadaaktualnejcałościwiedzy
przynajmniejszymnakładziekosztów,wsposóbbardziej
ekonomicznyniżinne”(s.29).Mamytunajpierwuznanie
tegopogląduzaprowizoryczny,któryzawszemożeustąpić
„przedlepsząkoncepcjąwraziekolejnegorozszerzenia
obszarudoświadczenia”(tamże).Poglądprowizoryczny
–odnotujmyto–jestwszczególnympołożeniumetodolo-
gicznym.Wyznawcaniemusigodowodzić,wystarczy,żego
uprawdopodobni,tozaśoznacza,żeniemożemydomagać
sięodniegodedukcjizezdańpewnychdopewnych,wystar-
czy,żedostaniemytutytułemwsparcia(mówiącwjęzyku
polskichlogików,Łukasiewicza,Czeżowskiego)rozumo-
wanieredukcyjne.WtymmetapoglądzieMacha(wpoglą-
dzieojegomonizmiejakopoglądzie)mamyzkoleizapew-
nienie,żemonizmodpowiada„aktualnejcałościwiedzy”.
Ważnetozapewnienie,któregoniepotrafięjednakpoddać
analizie,choćchwytamjegoogólnikowysens.Znaczychyba
cośtakiego,żeMachnieznajdujewdostępnejsobiena-
ucezdaniasprzecznegozmonizmem,uznajewięcmonizm
zaspójnyzcałościąwiedzynaukowej.Przyznajmymuto!
Zauważmyteż,żeMachmówioaktualnejcałościwiedzy,
możnawięcwnosić,żewprzypadkuniezgodnościmiedzy
monizmemaprzyszłymstanemwiedzy,Machodstąpiod
monizmu.Imamywreszciedopełnienietamtegozapewnie-
nia,brzemienne,boangażująceważnądoktrynęMacha27
27Machuważał,żecałąnaukęprzenikazasadaekonomii–ekonomiąkieruje
sięjęzyknauki,podporządkowujesięjejaparatpojęciowynauki,aprawanauki,re-
jestrującestałepowiązaniazjawisk,toekonomiczneopisydoświadczeń(instrumen-
talizm).Zob.E.Mach,Odczytypopularno-naukowe,przeł.S.Kramsztyk,Łódź1899,
