Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIV
Analizawrażeń
–wkażdymrazie,gdywystępujewśródtwierdzeńrelatywi-
zujących–niemauzasadnienia.
Tozaśjestniemożliwe,czegośtakiegoniewprowadzasię
bezuzasadnienia,choćbyuzasadnieniepolegałonaoświad-
czeniu,żejestniepotrzebne.Spróbujmywięcposzukać
wAnaliziewrażeńuzasadnieniaMachowskiegomonizmu.
„Pewnegojasnego,letniegodnianaświeżympowie-
trzuświatwrazzmoimJawydałmisięnaglepowiązaną
masąwrażeń,silniejjedyniezłączonąwJa”(s.27,przyp.
23).Niejedynatoiluminacjawdziejachfilozofii.Temu,kto
powie,żeiluminacjaniestanowiżadnegouzasadnienia,
trzebanatychmiastprzyznaćrację.Inatychmiastdodać:
takieprzeżycietopotężnyimpulsźródłowy,źródłoenergii
myślowej,mobilizującedoszukaniauzasadnień.Dziękinie-
mumyślicielmaczegobronić,resztatoracjonalizacja,czyli
poszukiwanieracjiobjawionegonastępstwa,postępowanie
ogólnoludzkie,niezależneodźródła,zktóregospływana
nasobjawienie.Machulegarzeczjasnaimpulsowiiwytwa-
rzauzasadnienia26–wdwóchodmianach:konstruktywne,
przezwskazywanieracjiprzemawiającychzamonizmem,
idestruktywne,przezwskazywaniesłabościgłównegokon-
kurenta,czylipsychofizycznegodualizmu.
„Elementy[ł]postrzegamyjakoelementyświata”(s.29)
–otoznaczącoinnesformułowaniemonizmu,innewsto-
sunkudotego,któreprzedstawiłemwyżejpodnagłówkiem
„ośrodekmyśliMacha”(zob.s.XVII).Tamtozasługujena
mianoprzedmiotowego,mówibowiemopewnychprzed-
miotach,oelementach;to–namianopodmiotowego,
mówibowiemopostrzeżeniuprzeżywanymprzezpodmiot,
26Monizmmawięcprzyczynęsprawczą,majednakteżcelową.Machżywiłmiano-
wicienadzieję,żemonistycznyobrazświatawybawinasodproblemówpozornych,jak
spóroistnienieświatazewnętrznegoczyrelacjęmiędzyciałemaduszą.Płonnanadzie-
ja,sporytetrwająbowiemwnajlepsze,toczonedziśwnowoczesnychdekoracjach.
