Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
osła​biainten​syw​nośćnie​na​wi​ściwśródczłon​kówjed​nejrodziny?
Po„znajomości”i„przyjaźni”niemożnaoczekiwać,iżobniżąpoziomagresji,
ponieważreprezentująonepowierzchownąwiedzęnatematdrugiejosoby,wiedzę
traktującąjąjako„przedmiot”oglądanyzzewnątrz.Jesttozupełnieinnasytuacjaniżta,
wktórejposiadamdogłębną,intymnąwiedzęzapewniającąmizrozumienieprzeżyć
innegopoprzezmobilizacjęwłasnych,którejeślinawetniesątakiesame,podobne
sądotamtych.Wiedzategorodzajuwymaga,abyintensywnośćwiększościwyparć
wewnątrzjednostkizostałaobniżonadopunktu,wktórymistniejenieznacznytylkoopór
przeduświadomieniemsobienowychaspektówwłasnejnieświadomości.Osiągnięcie
nieosądzającegozrozumieniamożeosłabićagresywnośćtudzieżzupełniejąznieść;zależy
toodstopnia,wjakimdanaosobajestwstanieprzezwyciężyćswepoczucie
nie​pew​no​ści,chci​wośćinar​cyzm,niezaśodilo​ściinfor​ma​cji,któremaoinnych49.
OstatnizczterechprzepisówLorenzapolegana„ukierunkowywaniuzapału”,
zeszczególnymuwzględnieniemsportu.Alewistociejestprzecieżtak,
żewspółzawodnictwosportowewywołujeznacznywzrostagresji.Jakjestona
intensywna,możnabyłosięprzekonaćzupełnieniedawno,kiedyemocjeroznieconeprzez
międzynarodowespotkaniepiłkarskiedoprowadziłydorozpętanianiewielkiejwojny
wAme​ryceŁaciń​skiej.
Jeżeliwięcnieistniejądowodynato,żesportpowodujeobniżeniepoziomuagresji,
możnapowiedzieć,żeniemajednocześnieżadnychdowodównato,żesportjestefektem
agresji.Tym,coczęstopowodujeagresjęwsporcie,jestopartynawspółzawodnictwie
charakterwydarzeńsportowych,kultywowanywspołecznejatmosferze
współzawodnictwa,wzmaganejjeszczeprzezwszechobejmującąkomercjalizację,
wktórejniedumazwyniku,alepieniądzeipublicznośćstałysięnajbardziej
atrakcyjnyminagrodami.WieluuważnychobserwatorówniefortunnychIgrzysk
OlimpijskichwMonachiumw1972rokuzdałosobiesprawę,iżzamiastpromowaćdobrą
wolęipokój,wistocieforsująjedynieagresywnewspółzawodnictwoinacjonalistyczną
pychę50.
KilkanastępującychstwierdzeńLorenzanatematwojnyipokojuwartychjest
zacytowania,ponieważstanowiądobreprzykładyjegodwuznacznegostanowiskawtej
kwestii.„Przypuśćmy–powiada–żebędącpatriotąmojegorodzinnegokraju(którym
jestem),czujęskrajnąnienawiśćdoinnegokraju(którejzdecydowanienieczuję),
tojednakwciążmogęniechciećcałymsercemjegozniszczenia,jeślizdamsobiesprawę,
żeżyjąwnimludzie,którzy,podobniejakja,sąentuzjastycznymipracownikaminapolu
indukcyjnychnaukprzyrodniczychalbouwielbiająKarolaDarwinaizzapałempropagują
prawdęjegoodkryć,alboinnijeszcze,ci,którzydzieląmójpodziwdlasztukiMichała
AniołaalbomójentuzjazmdlaFau
​
staGoethego,albozadziwieniepięknemrafy
koralowejczywreszcie,znowużzzapałem,działająwruchuochronydzikichzwierząt
tudzieżdzielązemnąmnogośćpomniejszychaktywności,którychwtejchwilijużnie
nazwę.Zapewneokazałobysię,żeniepotrafięnienawidzić,bezograniczeń,żadnego
wroga,jeżelidzielionzemnąchoćbyjednązmychkulturowychietycznychwartości”
(K.Lorenz,1966.Podkr.dodane).
Lorenzograniczanegacjępragnieniazniszczeniacałegokrajuokreśleniem„całym
sercem”oraznienawiśćokreśleniem„bezograniczeń”.Aleczymjest„niezcałegoserca”
żywionepragnieniezniszczeniaiczymmiałabybyć„ograniczona”nienawiść?
Coważniejszejeszcze,warunki,jakiestawiapragnieniuzniszczeniainnegokraju,
polegająnatym,abybylitamludzie,którzydzieląjegopartykularnegustaorazzapał