Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UKŁADNERWOWY,SYSTEMANERVOSUM
Układnerwowyjestjednymznajistotniejszychinajbardziejskomplikowanychele-
mentówwchodzącychwskładorganizmuzwierzęcego.Regulujeonwszystkiefunk-
cjeżyciowe,atakżezapewniawspółpracęikoordynacjęczynnościowąróżnychjego
struktur.Stanowirównieżswegorodzajupomostumożliwiającywzajemneoddzia-
ływanieorganizmuiotaczającegośrodowiskazewnętrznego.Tooddziaływanieodby-
wasięciągleijestwielokierunkowe.Zjednejstronyjestonouwarunkowanestopniem
złożonościbudowyorganizmu,azdrugiejzmianamizachodzącymiwtymśrodowi-
sku.Jeśliuwzględnimy,żeśrodowiskojestdlazwierzęcianietylkodostarczycielem
materiałuniezbędnegodożycia,aletakżeźródłemlicznychczynnikówniebezpiecz-
nych,tostajesięjasne,żeorganizmmusiprzyjmowaćibardzodokładnieanalizować
różnebodźce,któredoniegodochodzą,atakżewokreślonysposóbnaniereagować.
Najprostszymsystememreakcjinabodźceśrodowiskowe,odbywającejsięnadro-
dzeodruchowejistanowiącejpodstawęwłaściwościorganizmu,jestichodbióriprze-
kazaniewywołanegoprzeznieimpulsudoaparatuwykonawczego.Podnietydo-
chodząceześrodowiskawewnętrznegoizewnętrznegoorganizmusąodbieraneprzez
układnerwowyzapomocąreceptorów,wktórychpowstajepobudzenie.Przezodpo-
wiednieneuronyjestonoprzekazywanedonarządówiinnychstrukturwykonaw-
czychzwanychefektorami,któremogąbyćsomatycznelubtrzewne.Efektorami
somatycznymisąmiocytypoprzecznieprążkowane,atrzewnymi–miocytygładkie,
miocytypoprzecznieprążkowanesercoweikomórkigruczołowe.
Droga,którąprzebywabodziecodreceptoradoefektora,nosinazwęłukuodru-
chowego.Składasięonazdwóchogniw–drogidoprowadzającejorazpołączonej
zniądrogiodprowadzającej.Wnajprostszymwydaniutworząjątrzysynaptycznie
zespoloneneurony–przyjmujący,czylidośrodkowy,aferentnylubczuciowyiwyko-
nawczy,określanytakżeodśrodkowym,eferentnym,ruchowymalbowydzielniczym.
Pomiędzynimiznajdujesięneuronspoidłowy,zwanyinaczejwstawnym(ryc.8).
Powyższąsytuacjęobserwujemyprzedewszystkimunajprostszychorganizmów
mającychwyspecjalizowanątkankęnerwową.Zachowanazostałaonarównieżussa-
kównanajniższychpoziomachintegracyjnychukładunerwowego.Zwyklejednak
wutworzeniułukuodruchowegouczestniczywielkaliczbaneuronów,wnastępstwie
33
