Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tłumaczzdrajca.Oniemożliwościprzekładówzgreckiejliteratury...
9
greckiej.Jużtozdaniesprawiawtłumaczeniukłopotzewzględunasze-
rokiinieostryzakresznaczeniowyterminulogos,któryuGorgiasazna-
czycośinnegoniżnaprzykładuPlatonawdialoguProtagoras.Gorgias
miałnamyśliprzedewszystkim-chociażniewyłącznie-poezjęzjej
zdolnościądobudzeniawodbiorcachprzyjemnościibólu.Woddziały-
waniusłowanaodbiorcędostrzegałpodobieństwadodziałaniaczarów
(goeteia)imagii(mageia).Mówiłoludziach,którychpodwpływem
poezjiogarniaentuzjazm-znowuwspecyficzniegreckimrozumieniu
tego
słowa.
Enthousiasmosbowiemtoopanowanieczłowiekaprzezbóstwo:człowiek
wtedysamstajesięentheos,czylimawsobieboga(theos).Stantaki
dawaćmożeDionizos(winoiobrzędydionizyjskie),Apollo(natchnienie
poetyckieiprofetyczne),wreszcieEros(uniesieniemiłosne).Zdaniem
Gorgiasa,czynitotakżesłowo,logos.
SamGorgiasnieuprawiałpoezji,leczuczyłsztukiwymowy,którąro-
zumiałwłaśniejakosztukęprzekonywaniawtakisposób,żebysłuchacz
dałsięcałkowicieoczarowaćmówcyiniezastanawiałsięnadracjonal-
nościąijakościąjegoargumentów,leczpoprostuulegałimpodwpły-
wempotęgimówionegosłowa.Słowozresztąprzemienianietylkosłu-
chacza,aletakżemówiącego:
Jednakgdywreszciewydobyłpotężnygłoszeswejpiersi,
słowazustsypiącpodobnewiremdośnieżnejzamieci,
niktześmiertelnychzOdysemwtejchwiliniemógłsięrównać.
(IliadaIII221-223)
TacharakterystykaOdysanastępujepoopisieAgamemnona,którego
sylwetkagórujenadinnymiwodzamiiprzyktórymkrólItakipoczątko-
wowyglądacałkiemniepozornie.Zmieniagowłaśniewygłoszeniemo-
wy.Kiedyniemówi,niewywierawiększegowrażenia,niemanawet
odpowiedniokrólewskiegowyglądu.
Odysbyłwcałejpóźniejszejkulturzegreckiejsymbolemsztukiprze-
mawianiaiprzekonywania.Słowowjegowykonaniu,podobniejak
wwykonaniusofistóworazretorówVwiekup.n.e.,stałosięinstrumen-
temPeitho-nnamowy”,nprzekonania”,nposłuszeństwa”.Peithojuż
uHezjoda(Opera73;Theog.349)jestpersonifikacją,boginią,któraod
czasówSafonywystępujeprzedewszystkimjakotowarzyszka,aniekiedy
wręczcórka,Afrodyty.Wpojęciutymkryjesięzresztą,takjakwłaśnie
wpostacibogini,przymusczyzniewolenie,wymuszenieposłuszeństwa:
