Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagadnieniaogólne
ŚrodowiskoprzyrodniczeZiemi
Terminśrodowiskojestwykorzystywanypowszechnieimawpraktyceszerokie
zastosowanie.Używasięgowwielunaukach,m.in.wgeografii,geologii,chemii
ifizyce,wnaukachprawniczych,atakżewpolityce,działaniachspołeczno-gospo-
darczych,literaturzeimowiepotocznej.Szerokiezastosowanietegopojęciaspo-
wodowało,żeniejestonojednoznaczniepojmowane.Termintenmaszczególne
znaczeniewnaukachoZiemi:geografii,biologii,geologiiiekologii,aponadto
jestczęstoużywanywinnychdyscyplinachnaukowych,bardziejlubmniejpowiąza-
nychztradycyjnyminaukamiprzyrodniczymi,np.wochronieśrodowiska,inżynie-
riiśrodowiskaisozologii.Wcelupodkreśleniaznaczeniaśrodowiskawnaukach
oZiemidodajesięprzymiotnik−przyrodnicze.Otym,jakważnejestznaczenietego
terminuwgeografii,możeświadczyćfakt,żeśrodowiskoprzyrodniczeoddawna
stanowizasadnicządomenębadańgeograficznych.Wrazzwytworamidziałalności
człowiekatworzyprzestrzeńzwanąśrodowiskiemgeograficznym.Rozwójgeografii
przyczyniłsiędowyodrębnieniazniejlicznychdyscyplinzajmującychsiękomplekso-
wobadaniemposzczególnychsferielementówśrodowiskaprzyrodniczego.Mówi-
mywięcośrodowiskuwodnym,glebowym,geologicznym,czylądowym.Interdy-
scyplinarnycharakterbadańśrodowiskaprzyrodniczegosprawił,żefragmentami
tejprzestrzenizajmująsięróżnenaukigeograficzne.Zczasemwprowadzono
szeregnowychokreśleńdlabadanegośrodowiska,np.środowiskogórskie,glacjalne,
peryglacjalne,fluwialne,leśne,torfowiskowe,łąkoweiinne.Jednakzawszejestto
środowiskoprzyrodnicze,wktórymzachodząróżneprocesyizjawiskaorazistnie-
jesiećwzajemnychpowiązańirelacjimiędzyelementamitworzącymitęprzestrzeń.
Dokładniejszepoznaniestrukturyposzczególnychkomponentówśrodowiskasłuży
lepszemuzrozumieniufunkcjonowaniaśrodowiskaprzyrodniczegoZiemi.
Wnaukachgeograficznychśrodowiskoprzyrodnicze1jestnajczęściejdefinio-
wanejakoczterowymiarowaprzestrzeńzewnętrznapowłokiZiemiozłożonej
strukturze,zbudowanawmakroskalizlitosfery,hydrosfery,atmosferyirozwija-
jącychsięwobrębietychsferorganizmówżywych,zwanychbiosferą(ryc.1).
1
Wdalszejczęściksiążkiterminśrodowiskojesttożsamyześrodowiskiemprzyrodni-
czym,winnymprzypadkubędziestosowanapełnanazwa,np.środowiskogeograficzne.
Wnaukachgeograficznychstosujesięróżnepojęciaoznaczeniumniejlubbardziejzbliżonym
dośrodowiskaprzyrodniczego,częstobędąceteżsynonimamitegoterminu.Opisującprze-
strzeńprzypowierzchniZiemi,używasięokreśleń:powłokakrajobrazowa(Kaleśnik),geosfera
(Armand),epigeosfera(Kondracki,Richling),powłokaziemska(Flis)orazgeosystem
(Richling,Solon).Klasycygeografiiopisującśrodowisko,posługiwalisięprostymipojęciami:
Ziemia(Ritter),przyrodaziemska(Humboldt)orazpowierzchniaziemska(Richthofen).
14
