Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagadnieniaogólne
rozwój.Sferę,wktórejżyjeidziałaczłowieknazywamyantroposferą.Znaczna
przestrzeńśrodowiskato„otwarta”nazewnątrzczęśćkuliziemskiej.Podlegaona
wpływom,nietylkopromieniowaniasłonecznego,lecztakżeinnychczynników
kosmicznych,np.burzmagnetycznych.
Powstanieiewolucja
WspółczesneśrodowiskoZiemijestskutkiemdługotrwałychprocesów,które
zachodziłyprzezmilionylatiukształtowałygeosferykuliziemskiej.Powstanie
ZiemiwiążesięściślezpowstaniemUkładuSłonecznego.Przyjmujesię,żeokoło
4,6–5,0mldlattemuprzemieszczającysięwGalaktyceobłokmateriimiędzygwiaz-
dowejzacząłsięzagęszczaćpodwpływemwłasnejgrawitacji.Procestenprzebiegał
najszybciejwcentrumobłoku,gdzieskupionamateriautworzyłaSłońce.Wirujące
wokółniegopyłyiokruchymateriizderzałysięorazłączyłyzesobą,tworzącza-
lążkiprzyszłychplanetUkładuSłonecznego.Wokółpowstałegowtensposób
prajądraZiemistalegromadziłasięmateria.Wysokieciśnienieitemperatura
spowodowanerozpademnagromadzonychtampierwiastkówpromieniotwórczych
orazciągłymbombardowaniemprzezmeteorytydoprowadziłydostopieniasię
młodejjeszczeplanety.Wtedytopierwiastkiciężkiezaczęłymigrowaćwgłąb
Ziemi,tworzącjądrozłożonezżelazainiewielkichilościniklu.Jednocześnielżej-
szepierwiastkigromadziłysięnazewnątrzjądra,anajlżejszeulatywaływprzestrzeń
kosmiczną.PodczaskrzepnięciaZiemipowstałpierwszyskładniksystemuziem-
skiego–magnetosfera.Gdytemperaturaplanetyobniżyłasiędookoło10000C
zakrzepłaskorupaziemska.Byłotookoło4,5mldlattemu.Wtensposóbpowstał
pierwszykomponentsystemuprzyrodniczegoZiemi–litosfera.Zczasemutwo-
rzyłysiępozostałegeosferynaszejplanetyrozdzielonestrefamiprzejściowymi
zwanymipowierzchniaminieciągłości.Młodalitosferaznajdowałasiępodwpły-
wemoddziaływaniaenergiipochodzącejzwnętrzaZiemiorazmateriiienergii
docierającejdoniejzprzestrzenikosmicznej.Wtymokresiezaczęłytworzyćsię
kolejnekomponentysystemuprzyrodniczegoZiemi:atmosferaihydrosfera.Wroz-
wojuatmosferyziemskiejwyróżnionoczteryetapy:
–powstaniewarstwygazowej,wktórejdominowałyCO
2iN
2,
–zapoczątkowaniewytwarzaniatlenuprzezjednokomórkowce,
–pojawieniesięwatmosferzetlenuwywołanerozwojemroślinirozkładem
parywodnej,
–ciągłewytwarzanietlenutrwająceodproterozoiku(1,5mldlattemu)dodziś.
Pierwotnyskładatmosferyziemskiejbyłzupełnieinnyniżobecny.Domino-
waływniejCO
2,COiN
2.PowłokagazowaZiemipowstaławwynikuodparowania
16
