Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
MariolaFlis
KulturacałkowicieDoczyszczona”zmitujestniedopomyślenia,gdyż
wymógdemitologizacji,oilejeststosowanykonsekwentnie,niszczyjakonie-
prawomocnenietylkoodpowiedzinapytaniatranscendującebezpośrednie
daneempiryczne,lecznawetwykluczastawianietakichpytań.Krytycyzm
filozoficznyprowadzinieuchronniedozakwestionowaniadychotomiiświa-
domościirzeczy,dounieważnieniaodróżnieniaaktupercepcjiiprzedmiotu
percepcjijakoczegośpierwotnegowobectegoaktu.Rozróżnienieto,mimoże
nieprawomocne,stanowiwaruneksinequanonwszelkiegomyślenia,zarówno
potocznego,jakinaukowego.Bezniegojednostkaniejestwstanieaniwyod-
rębnićsamejsiebiejakorealnościodmiennejodotaczającegojąświata,ani
skonstruowaćwłasnejtożsamości,anizrozumiećsiebiejakoskładnikasytuacji
zastanej.Słowem,Dmityczna”kategoriaistnieniabezwzględnego,tj.nieuwa-
runkowanegoświadomościąpodmiotu,choćdeformujeifałszujepercepcję
świata,stanowinieusuwalnąprzesłankętejżepercepcjiwłaśnie.Nieobecność
owejkategoriiniedajesięwyobrazić;oznaczałabybowiemczystąnegatywność
epistemologicznąitymsamymparaliżwszelkiejpracypoznawczej,bezktórej
niemożliwajestżadnakultura.
Mittonietylkoprzesłankaepistemologiiiwarunekpostrzeganiasamego
siebiejakocałościwyodrębniającejsięzotoczenia,lecztakżefundamentnajbar-
dziejracjonalnejiskodyfikowanejdziedzinyludzkiejaktywnościintelektualnej,
jakąjestlogika.Przeciwkopojmowaniulogikijakonaukiprzypadkowej(wtym
sensie,żeuzależnionejodkonkretnychprzejawówpracyumysłuludzkiego)
wystąpiłEdmundHusserl,któryrozumiałjąjakozespołynormbezwzględnych
iwyprzedzającychwszelkiemyślenierzeczywiste,jakosystem,któryniemówi
otym,jaksięmyśli,leczjakmyślećtrzeba,abymyślećpoprawnie.Według
Husserlalogikamasensjedyniewtedy,kiedystanowikategorycznąpowinność,
którąmyślzastajeiktórejmusisiębezwzględniepodporządkować;słowem
-zbiórapriorycznychregułtranscendentnychwobecwszelkichrozumowań
faktycznych.Husserlowskaświadomośćtranscendentalnajestpotrzebna,aby
ocalićracjonalnośćnauki.Jakotakastanowiintegralnyelementświadomości
mitycznej,gdyżprawomocnośćśrodkówdowodowychniemożebyćdowie-
dzionawcześniejnimsięjąprzyjmie.DWiarawrozum-czytamywObecności
mitu-niemożemiećracjiwykrytychprzezsamozastosowanierozumu.Wiara
wrozumjestopcjąmityczną,wykraczatedypozauprawnieniaRozumu.Jest
potrzebna,abyczłowieczeństwomogłosięukonstytuowaćjakoobecnośćRozu-
muwświecienierozumnym”(Kołakowski1972,s.46-47).MitRozumujest,
innymisłowy,niezgodączłowiekanaswoją,wtymprzypadkuintelektualną,
przypadkowośćikolejnądaremnąpróbązakorzenieniasięwniepodlegającym
relatywizacjisensie.
Dążeniedouczestniczeniawświeciezorganizowanymprzezmit,dążenie
dowykroczeniapozasiebiewładtranscendentalnyprzejawiasięnietylko
wnauceczyreligii,lecztakżewinnychsferachaktywnościpoznawczej.Świa-
domośćmitycznajestzdaniemKołakowskiegopowszechna,chociażzreguły
zmistyfikowana.Takwięcjestonaobecnawkażdymrozumieniuświatajako
