Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przestępstwemściganymnadrodzesądowej.Uchodziłoonoprzede
wszystkimzasprawęmiędzyczłowiekiemibogami,którychkara—choć
nierychliwa—wygubićmiałacałydomipotomstwotego,ktozłamał
danesłowo.Typowąformułątowarzyszącąskładaniuprzysiągbyławłaś-
nienzgubawłasna,domuipotomstwa”:niejednokrotniespotykamyją
umówcówateńskich
41,aprzejmującąjejdramatyzacjąnwdziałaniu”jest
MedeaEurypidesa.
Zeznanianatorturach(basanoi)tokolejnaobokprzysiągnpróba”,któ-
ramogłabyćprzedmiotemwyzwaniarzucanegoprzezstronysporu:próba
bodajnajbardziejdosłowna,jakożegreckiterminoznaczaćmożewłaśnie
probierz,badanie,próbowanieetc.Próbadotyczyłaprzedewszystkim
niewolników,choćmamyświadectwa—równieżAntyfonta—żepod-
dawanemogłybyćjejosobywolne,nieposiadającejednakobywatelstwa
ateńskiego.Tojednakprzypadkirzadkie,jakożenieobywatelewystępo-
waćmogliprzedsądemwcharakterzeświadków,podczasgdyzeznania
niewolnikówniemogłyzostaćwprowadzonedosprawyinaczejniżna
drodzetortur.Wykluczeninatomiastztejformywyzwaniaipróbybyli
ateńscyobywatele,namocybliżejnieokreślonegochronologiczniede-
kretuSkamandriosa,byćmożepochodzącegojeszczezokresunarodzin
demokracji(koniecVIwiekup.n.e.)
42.
Wateńskimwymiarzesprawiedliwościtorturystosowanowtrzech
różnychcelach:1)uzyskanianieznanychinformacji;2)uzyskaniapotwier-
dzeniaznanychinformacji;3)ukarania
43.Wyzwanienapróbętorturwią-
załosięzdrugimspośródnich.Wyzywającydomagałsiępoddaniamękom
niewolników(swoichlubadwersarza),którzypodczascałegozabiegu
potwierdzićmieli—lubzaprzeczyć—przedstawianymimwformiepy-
tańtezom(np.nczyChairefiloswziąłłapówkę”).JakzauważyłMacDowell,
oiletorturowaniewceluuzyskanianieznanychdotądinformacji(alboteż
wceluukarania),choćokrutne,jestprzynajmniejzrozumiałe,toczynie-
nietegowceluuzyskaniaprostychodpowiedzintak”lubnnie”nazgóry
przygotowanepytania-tezysprawiawrażeniebarbarzyńskiejnaiwno-
ści
44
.Sękwtymjednak,żetenwłaśniesposóbprocedowanianiemiał
wcalenacelundochodzenia”prawdywnaszymrozumieniutegosłowa,
41Por.Ant.5.11;Lys.12.10;Dem.23.67;24.151(sp.);54.40;[59].10;Aesch.3.111.
42
Andoc.1.43;zob.teżMacDoweLL1962:92;Hunter1994:174—175.
43Por.MacDoweLL1978:246;Gagarin1996:2—3.
44ntotortureaninnocentmanorwomaninordertocheckthetruthofinformation
aboutsomeoneelse’sofenceappearstousanactofwantonandpurposelessbarbari-
ty”(MacDoweLL1978:246).
44
ANTYFONT
