Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
moglipowtórzyćeksperymentu,Ninovprzyznałsię,żesfałszowałwyniki
badań(Wojtasiński2002,s.86).
Badanianadaspiracjamizdominowanesąprzezsocjologię,psycholo-
gięorazpedagogikę.Wwymienionychnaukachpojęcietojestróżnorod-
nierozumiane,co,jakzauważaZbigniewSkorny,nprzyczyniasiędonie-
porozumieńterminologicznychoraztrudnościprzyporównywaniuwyni-
kówbadań”(Skorny1980,s.9).
Wpsychologicznychujęciachproblemuaspiracjeutożsamianesązta-
kimipojęciami,jakzamierzeniaczyżyczenia.nAspiracjatopragnienie,
cel,dojakiegodanaosobadąży”(Reber2000,s.60).Stanowiąonewła-
ściwościpsychiki,fragmentszerszegozjawiska,amianowiciemotywacji.
Pojęcietozjednejstronywiążesięzzagadnieniamizwiązanymizpla-
namiżyciowymi,zdrugiejnatomiastokreślasferęmarzeńczywyideali-
zowanychcelów.Tegotypuzjawiskabywajądaleceoderwaneodrzeczywi-
stości,aprzedstawionemogąbyćjakonidealnerezultatydziałaniauświada-
mianegoprzezczłowiekawpostacipragnieńistanowiącegoczęśćskładową
jaidealnego”(Łukaszewski1974,s.169-170).Wznaczeniuprzyjmowanym
wkoncepcjitejpracyaspiracjedotycząwynikuwłasnegodziałania,wcześ-
niejzaprogramowanegoikształtowanego,napodstawieznanychsobiein-
formacjizprzeszłości.Wprzyszłościnatomiastaspiracjazaspokoićmaistot-
nepotrzebypodmiotuorazprzybliżyćgodookreślonegocelu.
Wielupsychologówprezentujewspólnezdanie,iżaspiracjeioczeki-
waniaróżniąsięodsiebie(Hurlock1960,Atkinson1960,Łukaszewski
1974,Reykowski(Osobowośćaspołeczne...1976)czyKozielecki2000).
Współcześnienaukipsychologiczne,aszczególniepsychologiaosobowo-
ści,pojęcieaspiracjizastępujątakimipojęciami,jak:zadaniażyciowe,
dążenia,projektyosobiste.Aspiracjebowiemsązazwyczajwyższeniż
oczekiwania.Sąonecelem,podstawowymskładnikiemteoriimotywacji
iosobowości.nWszystkietekoncepcjełączyprzekonanie,żezachowanie
ludzkiezmierzawokreślonymkierunku,jestpodporządkowanepewne-
mucelowi”(Pervin2005,s.128).
Abyodróżnićtopojęciewznaczeniupojmowanymprzezsocjologówod
rozumieniacharakterystycznegodlapsychologów,AndrzejJanowskinazwał
jeaspiracjamiP,określanymijakonpragnienialubdążeniaookreślonymna-
tężeniuzwiązanezzaspokojeniempewnejpotrzebyi(lub)nakierowane
naokreślonycel”(Janowski1977,s.11).AspiracjePpsycholodzytraktują
jakojedynieczęśćszerokiegozjawiskamotywówdziałaniaorazprzestrzeni
badań,którychpodstawąjestpotrzeba.Tanatomiastuznawanajestzanie-
zbędnyelementegzystencjiczłowieka.Aspiracjesłużąwięcdookreślenia
11
