Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Podstawymetodologicznenaukspołecznych
riewyjaśniającezjawiskazdanejdziedziny”7.WincentyOkońuważa,żewiedza
tontreściutrwalonewumyśleludzkimwrezultaciegromadzeniadoświadczenia
iuczeniasię.Obejmujeonawszystkieformyświadomościspołecznej,awięcza-
równoformęnajwyższą,tj.naukę,jakiideologię,religięimagię.Obokwiedzy
racjonalnejmożeistniećtakżewiedzairracjonalna,aobokwiedzyprawdziwej,
wiedzafałszywa”8.Wiedzamożebyćzdobywanapoprzezbadaniaempiryczne
iteoretyczne,aletakżewyróżniamywiedzępotoczną,inaczejzdroworozsądkową.
Wiedzapotocznajestczerpanaprzezjednostkęzapomocązmysłówzjejotoczenia
(środowiska),wktórymfunkcjonuje.Czylitakawiedzajestopartanabezpośred-
nichdoświadczeniachjednostki,jejobserwacjachsystematycznych,ciągłychlub
wycinkowych,sporadycznych.Natomiastwiedzanaukowaopierasięnasystema-
tycznie,intencjonalnieprowadzonychobserwacjachzdarzeń,zjawiskiprocesów
przezbadaczalubgrupębadaczyokreślonychjednosteklubcałychgrupludzi.
Prowadzoneobserwacjeorazczynionespostrzeżeniazależąnietylkoodzmy-
słówbadacza,jegowiedzy,doświadczeniaiosobowości,alerównieżodnarzędzi,
którymidysponujeiwykorzystujezwiększąlubmniejsząumiejętnością.Oprócz
analizyzjawiskobserwowalnychprowadzonesąbadaniazjawisk,którychbadacz
niejestwstaniezbadaćzapomocąswychzmysłówinarzędzipomiarowych,stąd
takdużeznaczenieprzypisujesięwmetodzienaukowejkonstruowaniawiedzy
myśleniuanalitycznemuiabstrakcyjnemu,konceptualizacjiobejmującejformu-
łowanieimodernizowaniesądówlogicznychwynikającychzbadańwłasnychlub
badańinnychnaukowców.ZdaniemKazimierzaAjdukiewiczaformułowanieta-
kichsądówpoleganaprzypisywaniulubodmawianiuprzedmiotomistnieniaoraz
naprzypisywaniualboodmawianiuprzedmiotomposiadaniacechizachodzenia
międzynimirelacji9.
W
.Okońuważa,żeczłowiekoddziałujenaistniejącąrzeczywistość,astąd
możnarozróżnićdwiekategoriewiedzy10:
-
wiedzapraktyczna,opartanadoświadczeniujednostki,dostarczającajejinfor-
macjiotym,jakzmienićrzeczywistość;
-
wiedzateoretyczna(inaczejnaukowa),dostarczającadanychotym,jakajest
rzeczywistość.Poprzekształceniutwierdzeńnaukowychwnormymogąone
byćwykorzystanejakowiedzapraktyczna.
Wiedzapomaganamwyjaśnić,przewidzieć(np.poprzezantycypację)izro-
zumiećinteresującenaszjawiskaempiryczne.Całokształtzdobytejwiedzymoże
zostaćwykorzystanydopoprawywarunkówfunkcjonowanialudzi.Celembadań
jestwyjaśnienieprzyczynokreślonegozdarzenialubzachowania.Wsposóbsyste-
7S.Nowak:Metodologiabadańspołecznych.Warszawa:PWN,1985,s.19.
8W
.Okoń:Nowysłownikpedagogiczny.Warszawa:WydawnictwoAkademickienŻak”
,2004,
s.451.
9K.Ajdukiewicz:Logikapragmatyczna.Warszawa:PWN,1974.
10W
.Okoń:OgólnacharakterystykabadańpedagogicznychwPolsce.nRuchPedagogiczny”
1964,nr1;Idem:Nowysłownikpedagogiczny…,s.451.
