Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wymiarnieeschatologiczny,jakchciałJ.R.R.Tolkien10,leczspołecznyikulturowy,
wciążzdecydowaniewykraczapozafabułę.
RyszardWaksmundjużwlatach70.XXwiekuzauważył,żenwspółczesność
dokonujekradzieżybaśni”11.Czterydekady,któreniemalminęłyodtejdiagnozy,
jedynieutwierdzająwprzekonaniuojejsłuszności-bajkawyzieraniemalzkażde-
gozakamarkakultury:reklamy,serialu,filmuaktorskiegoianimowanego,fotogra-
fiimodowejiartystycznej,grykomputerowejitowarzyskiej,wreszcie-literatury,
zarównotejbardziej,jakimniejpopularnej.Obecnośćbaśniwzróżnicowanejrze-
czywistościkulturowejispołecznejWaksmundopisywałzapomocąstworzonego
przezsiebiepojęciabajkosfery,któredefiniowałjakoncałokształtzjawiskiwy-
tworówkulturowychocharakterzesemiotycznym,upodstawyktórychleżyfa-
bułabaśniowajakopewientypzjawiska”12.Elementynjęzyka”bajkiwciążsążywe
wewspółczesnejkulturze,choćniekoniecznieużywasięichzgodniezzasadami
przypisanejimgramatyki13:motywy,ujęcianarracyjne,elementyświataprzed-
stawionegopojawiająsięwtekstachjakodetaledziękimitycznemu(wznaczeniu
Barthesowskim)charakterowibajki,odsyłającdocałychkompleksówznaczeń14.
n»[H]istoriawyparowuje«,zostajetylkoforma,itoułatwiasymbiozęposzczegól-
nychznakówtegojęzykazaktualnątreścią,znowympojęciem”15,pisałWaksmund.
Znalezienieelementówtakpojmowanejbajkosferywewspółczesnejliteraturzenie
nastręczatrudności.Dobrym,bozakorzenionymwtytule,tegoprzykłademjest
powieśćJoannyBatorPiaskowagóra(2009),wktórejszklanągóręuczynionozna-
kiemarkadiidzieciPRL-u-symbolizujeonamarzeniaokolorowymżyciu(kon-
trastującymzszarzyznąblokowiska),odległychpodróżach(choćtylkotadobabci
nawieśbyłaprawdopodobna)orazdostatkugraniczącymzbogactwem,którywy-
równaprzepaścispołeczne,widocznechoćbywszkole:
Wkrótcebłyskiemjestwszystko,ażponiebopiętrząsięszklanegóry.Tolodowedia-
menty,rubinyjakwyssanalandrynka,topazyzruskichpierścionkówwkolorzelemo-
niadywworeczkach.[ł]Ścieżkiwykładanebrylantamiprowadząwprostdopałaców,
wjakichmieszkaćbymogłasamaciotkaWielkopańskazeswoimikuframipełnymi
balowychsukien.Rubinoweschodywspinająsię,topazowezbiegająwdół.Dimitri
budujemachinę,zapomocąktórejpolecinaKsiężyc[ł]Dominikamówi,żeksięż-
niczkinielatająsamolotami,mająprawdziwerakietykosmiczne[ł]Szukająskarbów.
10Zob.J.R.R.Tolkien,Obaśniach.W:DrzewoiliśćorazMythopoeia.WstępCh.Tolkien.Przeł.
J.Kokot,M.Obarski,K.Sokołowski.Poznań,WydawnictwoZyskiS-ka1994,s.70-74.
11R.Waksmund,Bajkosfera,czyliożyciusemiotycznymfabułbaśniowych.Rekonesansbadaw-
czy.nLitteraria”1978,seriaA,nr191,s.118-119.
12Tamże,s.119.
13Tamże,s.102.
14Tamże,s.118.
15Tamże.
14
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
