Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dlabaśniliterackiej,któraprzejęławielejejelementów:cudownośćjakozasadę
organizacjiświata,zespółfunkcjinarracyjnych,krągpostaci,nieokreślonośćcza-
suiprzestrzeni,atakżeformuliczność5.Równocześniedająsięzauważyćpewne
zmiany:przedewszystkimbaśńjestbardziejswobodnastylistycznie.Paradoksal-
niejednakozdobnośćjęzykamatensamcel,coprostotabajkimagicznej:zazna-
czenieodmiennościopisywanejrzeczywistościizasadjejorganizacji;poetyzmy
służątakżespotęgowaniufantastycznościświataprzedstawionego6.Baśńliteracka
nierzadkoteżwprowadzamotywyiwątkiznanezfolkloru.
Takwielkaspójność(imnogośćelementówtworzącychgatunek)bajkowej
ibaśniowejkonwencji,obejmującawszystkieniemalpoziomytekstu,bierzesię
zespecyficznegosposobupostrzeganiarzeczywistości7.Ztegoteżwzględumoż-
nauznaćteformyzagatunkiocharakterzetotalnym.Dziękitemułatwojestje
przekształcićlubuczynićdonichaluzję.Natletakspójnejcałościzauważalnajest
nawetniewielkazmiana,któramożebyćbardzogłęboka,przyczymjejgłębianie
niszczyczytelnościprzedmiotuodniesienia.Estetyczno-aksjologicznaspójność
gatunkusprawiatakże,żenawetsubtelnaaluzjadoniegootwierabardzoszerokie
poledointerpretacji.
Fabularne,narracyjne,stylistyczne,ontyczneiaksjologicznefundamentyga-
tunkusąjednaktakelementarne,żebaśniowykluczmożesłużyćdootwierania
niemalkażdychdrzwi.Najlepszymtegoprzykłademjestfakt,żemorfologiębajki
wykorzystywanodoanalizypowieścipopularnych,filmów,gierkomputerowych
itd.8.BaśniowewątkiPięknejiBestiiczyKopciuszka,sprowadzonedoschematu
fabularnego,okazująsiębudulcemkażdegoromansu;eskapizm,funkcjakompen-
sacyjnaiwyrazistaaksjologiapozwalajązaśmówićobaśniowościserialiTV9.Baj-
kowośćibaśniowośćtraktujęzatemjakokonwencjęliteracką,którąmożnapodej-
mowaćpunktowoifragmentarycznie,niedążącbynajmniejdostworzeniabajki
anibaśni.Wnajnowszejproziejestonawykorzystywanawcelunawiązywania
dobajkowejibaśniowejaksjologiiorazsymboliki,zktórątekstwchodziwdialog.
5Zob.V
.Wróblewska,PrzemianygatunkowepolskiejbaśniliterackiejXIXiXXwieku.Toruń,
WydawnictwoAdamMarszałek2003,s.35-36.
6Zob.J.Ługowska,Bajkawliteraturzedziecięcej.Warszawa,MłodzieżowaAgencjaWydawni-
cza1988,s.46-54.
7Zob.I.Symonowicz-Jabłońska,Baśniowośćwkulturzepopularnejjakowyzwanieedukacyjne.
Toruń,WydawnictwoNaukoweUMK2016,s.12.
8Zob.P
.Rojek,Wstęp.W:W
.Propp,Morfologiabajkimagicznej,dz.cyt.,s.XXXV-XXXVII.
9Zob.A.Martuszewska,J.Pyszny,Romansezróżnychsfer.Wrocław,WydawnictwoUWr2003;
I.Symonowicz-Jabłońska,Baśniowośćwkulturzepopularnej,s.127-145.AleksandraOlędzka-Fry-
besowanatomiastzauważywszy,żewesternstanowiwspółcześnieoazębaśniowości,uznaławykorzy-
stanieschematówbajkowychwpowieściAndrégoDhôtelazaodświeżająceinobilitującedlanich.
Zob.tejże,Czypisaćbajkidladorosłych?nLiteraturanaŚwiecie”1978,nr8,s.400-403.
24
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
