Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1:Maksymalizacjaoczekiwaneju¿ytecznościprzezinwestorówracjonalnych
1.3.Racjonalneoczekiwaniaioczekiwanaużyteczność
25
Początkiformułowaniahipotezyracjonalnychoczekiwań(rational
expectations)wiążąsięzartykułemJ.F.Mutha(1961).Nowaekonomiakla-
sycznautrzymujehipotezęracjonalnychoczekiwań,przyjmując,żecały
systemskładasięzracjonalnychjednostek,którepodejmujądecyzjęnie
tylkonapodstawieinformacjihistorycznych(adaptacjaoczekiwań),ale
wykorzystująposiadanąwiedzęekonomicznąiprzetwarzająinformacje,
jakiesąimdostępnedoformułowaniaoczekiwań,codoprzyszłości(Lucas,
1972;Szarzec,2005,s.23).
Trudnośćpomiaruużyteczności,jakopojęciaabstrakcyjnegoiodczu-
wanegoindywidualniewewszystkichteoriachwykorzystującychtękon-
cepcję,powoduje,żestałasięonakonstrukcją,któraraczejobjaśniapowody
zachowań,aleniemożebyćjednoznaczniezmierzona.Wkoncepcjiużytecz-
nościporządkowej(ordinalutility)istotnejestustalaniekolejnościprefero-
wanychalternatyw,jednakniepozwalaonaokreślaćintensywnościdoznań
czyróżnicwcałkowitejużyteczności,mierzonejjakąkolwiekjednostką.
Wkoncepcjiużytecznościkardynalnej(cardinalutility)ważnesązkolei
wartościprzypisywanejposzczególnymwyboromużyteczności,jednak
określanierelatywnegoróżnicowaniadoznańzależyodustaleniabez-
względnegopoziomuużytecznościzerowegobogactwa.Proceduraszacowa-
niakardynalnejużytecznościpotencjalniemożliwajesttylkoprzyzałożeniu,
żeużytecznościdóbrtworzącychkoszyksąniezależne,asamaużyteczność
jestaddytywna.Wprzeciwnymrazieposługiwaniesiękoncepcjąłącznej
użytecznościzwieludóbr,czyliuogólnionymifunkcjamiużyteczności(gene-
ralizedutilityfunctions),gdzieużytecznośćłącznazależyodilościposzcze-
gólnychdóbr,przestajebyćmożliwadozmierzeniawujęciukardynalnym.
Oilewięcistniejeogólne,zdroworozsądkoweprzekonaniecodosposobu
kształtowaniasięużyteczności,otyleprecyzyjnypomiarużytecznościjako
koncepcjiwspierającejmechanizmyzachowańmaznaczeniedrugorzędne.
Użytecznośćwykorzystywanadoobjaśnianiaracjonalnychzachowań
wwarunkachniepewności,wnurtachpowracającychdokorzeniekonomii
klasycznejipoprzedzającychwyłonieniesięorazrozwójekonomiiifinan-
sówbehawioralnychbyłaopartanapropozycjivonNeumannaiMorgen-
sterna(1944).Oczekiwanaużytecznośćpowinnaspełniaćczteryaksjomaty
dotyczącezachowańinwestora:zupełności,przechodniości,ciągłościinieza-
leżności(vonNeumann,Morgenstern,1944(wyd.1953),s.26–27;por.Biela,
2012,s.44–48;Majewski,2012,s.34;Szyszka,2009,s.17–24;Zielonka,2008,
s.32–34).
