Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasyfikacjawojen
ijejkryteria
47
Demograficznateoriawojny-znanaodstarożytności(HeraklitzEfezu,
StasinoszCypru,Platon)opierasięnazałożeniu,żenadmiernyprzyrost
ludnościwobecnienadążaniazprodukcjądóbrkonsumpcyjnych,zwłaszcza
żywności,powodujewalkęodeficytowezasoby,czyliprowadzidowojenza-
borczych.Wczasachnowożytnychteoriętęrozwinąłangielskiduchowny
ifilozofThomasRobertMalthus(1766-1834).Wedługniegowojnypowo-
dowanesąpresjąpopulacjiibiedą.Wichtrakcieginieczęśćpopulacji,co
rozwiązujeproblem.Odmianądemograficznejteoriiwojnybyłowprowa-
dzoneprzezFriedrichaRatzelaispopularyzowanepo1870r.hasłoLebens-
raumu-przestrzeniżyciowejdlaDprzeludnionych”Niemiec,podjętepóźniej
przezhitlerowców15.
Teorieumiejscawiająceprzyczynywojennapoziomieprocesudecyzyj-
negoopierająsięnaanaliziedoktrynwojskowych(ofensywnezwiększają
niebezpieczeństwowojny,defensywne-zmniejszają),proceduriplanów
mobilizacyjnychorazmechanizmówpodejmowaniadecyzji.Ztegopunktu
widzeniaciekawyprzypadekstanowiIwojnaświatowa16.Dotejgrupynależą
takżeteorieupatrująceprzyczynywojenwnieporozumieniachpomiędzystro-
namikonfliktu,brakuinformacjiorazzłejoceniesiłlubintencjiprzeciwnika17.
Wedługinnegokryteriumwydzielonezostałyteoriemonoprzyczynowe,
któreusiłująwyjaśnićźródławojenzapomocąjednejgłównejprzyczyny.
Możebyćonaumiejscowionanapoziomiesystemumiędzynarodowego,
państwa,procesudecyzyjnego,jednostkilubnaturyludzkiej.Przykładytych
teoriizostałyprzedstawionewtabeli2.1.
Klasyfikacjawojenijejkryteria
Klasyfikacjawojen(konfliktówzbrojnych)możeprzybieraćróżnąpostać,
zależnieodprzyjętychkryteriów.Pierwszyminajstarszymkryteriumbyło
kryteriummoralne,napodstawiektóregojużwstarożytnościwojnydzie-
lononasprawiedliwe(bellumiustum)iniesprawiedliwe(belluminiustum).
Wojnasprawiedliwamusiałabyćformalniewypowiedziana(inaczejbyłaby
15
Ibidem,s.168-172i183-190.
16
Zob.StevenE.Miller,SeanM.Lynn-Jones,StephenVanEvera(red.),MilitaryStrategyandthe
OriginsoftheFirstWorldWar,Princeton:PrincetonUniversityPress1991,s.301;ScottD.Sagan,
1914Revised:Allies,OffenseandInstability,DInternationalSecurity”1986,t.11,nr2,s.151-175;
JackS.Levy,OrganizationalRoutinesandtheCausesofWar,DInternationalStudiesQuarterly”
1986,t.30,nr2,s.193-222.
17
Zob.RobertJervis,PerceptionandMisperceptioninInternationalPolitics,Princeton:Princeton
UniversityPress1976,s.445.
