Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AUTOBIOGRAFIABIERNATAZLUBLINA(1516)
sku?DlaczegoAdamwybrałruskizamiastłaciny,dokonującwyboruzupełnie
innegoniżBiernat?DlaczegoMatwiejzdecydowałsięnacerkiewnosłowiaski,
choćmógłposłużyćsięruskimtakjakAdam?
Jaksięokazuje,skromnanotatkaBiernatazLublinajestjednymzkilku
wczesnychzapisówpokrewnychautobiografiiwrenesansowejliteraturzePolski
iLitwy.Wutworachtychbyćmożeodzwierciedlasięnowepodejściedoksiążki
idopisma.Niejestzapewneprzypadkiem,żewszystkiewyszłyspodpiórse-
kretarzyprofesjonalniezajmującychsiętworzeniem,przetwarzaniemiprzeka-
zywaniemtekstów.Cowięcej,należelionidowąskiejjeszczegrupyosóbposłu-
gującychsięksięgami.To,żewłaśniewnichzapisalioniwspomnieniaosobie,
świadczyoichprzekonaniu,żeksiążkabędziewstanienajlepiejprzechowaćte
wspomnienia.
Biernatwyraziłtoprzekonaniewprost,kiedywnociewłasnościowejz1501
roku,umieszczonejnakocudziełaBorromea,zwróciłsiędoczytelnika:DTy,
którybędziesztoczytałwprzyszłości,wspomniszksiędzaBernardaLubel-
czyka”.Niewykluczone,żezapismógłteżoznaczać:DTy,którywprzyszłości
będzieszczytał,pamiętaj,żebyoddaćtęksiążkęBernardowi”.Kradzieżeksiąg
wtymczasie,jakiwkażdyminnym,nienależałydorzadkości14.Jednakwspo-
mnienieoprzyszłości(postea)odnosisiędopojęciaDpotomność”(posteritas)
ikategoriipamięci(memoria),tutajwyrażonejprzezczasownikDpamiętać”(me-
mini).DlaBiernatazLublina,azapewneteżdlaAdamazKotryiMatwiejazTo-
ropca,zapisanytekstbyłnośnikiempamięci.
Ideatekstujakouobecnieniamusiałabyćszczególniebliskaludziom,którzy
zawodowoparalisięjegowytwarzaniem.NiebyłaonawczasachBiernatanie-
zwykłainowa,ponieważmaswojekorzeniewliteraturzegreckiejirzymskiej.
JednaknapoczątekXVIwiekuprzypadagwałtownywzrostliczbyksiążekiich
czytelników.Ibyćmożewtymnależyupatrywaćprzyczyn,dlaktórychBier-
natidwajpozostalipisarzezawierzyliswojebiografiewłaśnieksiążkom.Tekst
umożliwiazachowaniepamięciopiszącym,aksiążkaijejrosnącapopularność
jestgwarantemprzechowaniatekstuijegowielokrotnegoodczytywania.Można
więcwysunąćhipotezę,żeBiernatiinniprofesjonalnipisarzezauważyliwpi-
śmiepotencjałpozwalającyimnietylkonapozostawienieśladuposobie(botaki
śladzostawiałkażdypiszący),aleodważylisięnadaćtemuśladowiwyraźny,oso-
bisty,czyliautobiograficznystygmat.Jesttomożeskromna,alecelowaiwjakiś
sposóbspontanicznaprojekcjasiebiedlaprzyszłości.Dwadziesięcioleciapóź-
niejtakiepróby,alejużnagrunciepoezjiłaciskiej,podjęliDantyszekwVita
IoannisDantisciiJanicjuszwelegiiDeseipsoadposteritatem.Osiletychauto-
14Por.J.Niedźwiedź,op.cit.,s.91,107.
21