Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DARIUSZCHEMPEREK
Grzeszczuk2iJanuszGruchała3jakoautorzystudiówiostatniwydawcyEzopa
(wseriiDBibliotekaPolska”w1997roku),wieleteżmiejscaBiernatowipoświę-
cilitwórcytomówopolskiejbajce4.Ostatniomonografięjęzykoznawcząfabuł
LubelczykawydałaHalinaWiśniewska,którazbadałasprawnośćjęzykowąBier-
nata:Dstareinoweformygramatycznebajek”,ichleksykę,wyrażającysięwję-
zykuświatwartościwczesnorenesansowegohumanisty5.Otym,żebadanianad
dorobkiemautoraEzopasąnadalfascynujące,przekonujetakżeniniejszytom,
któregowspółautoramisąbadaczezwiększościpolskichośrodkównaukowych.
Wprowadzeniedojegolekturywartorozpocząćodrozpoznaniatłaeuropej-
skiegoipolskiegotwórczościBiernatazLublina(podpisywałsięzawszezlatyni-
zowanąformą:BernardusLublinius,czyliDLubelczyk”).Spojrzenienawydarze-
niazhistoriikulturyobejmieokresdziesięciulat,mieszczącychsięwgranicach
1513-1522,awięcczasmiędzywydaniemRajudusznegoaedycjąEzopa.
GdywdrukarniKaspraHochfederatłoczonyjestBiernatowyhortulus,
wRzymietrwasobórlateraskiV(1512-1517),odroku1513podprzewodnic-
twempapieżaLeonaX.SobórtenniezapobiegłwystąpieniuMarcinaLutrainie
spowodował,mimozakazudrukuksiążekbezzezwoleniawładzyduchownej
podkarąekskomuniki,ograniczeniafaktycznejwolnościdrukarzyiautorów.
WRzymietrwa(od1506roku)rozbudowabazylikiśw.Piotra,w1513roku
wWiecznymMieścieerygowanouniwersytetpapieski.Wtymsamymroku
powstałKsiążęNiccoloMachiavellego(wydanydopierow1532roku),cztery
latapoedycjiPochwałygłupotyErazmazRotterdamuitrzylataprzedUtopią
ThomasaMorusa.Trzynajważniejszedziełaprozatorskieeuropejskiegorene-
sansupowstaływokresiezaledwiesiedmiulat!Łączyje,jakwiadomo,apolo-
giawolnościirozumu,humanistycznegoindywidualizmu,któryniezależnieod
autorytetówisytuacjipolitycznejdążydoradykalnejzmianymiejscaczłowieka
wspołeczestwie.W1513rokuRafaelSantinamalowałMadonnęSykstyńską,
aAlbrechtDürerstworzyłgrafikęRycerz,śmierćidiabeł,rokpóźniejniemiecki
artystawyryłswąchybanajsłynniejsząrycinę-Melancholię.Przeżywaakme
takżeErazm,któryw1516rokuwydajekontrowersyjnygrecko-łaciskiNowy
Testamentzwłasnymikomentarzami,rokpóźniejQuerelaPacis,aw1518słynne
Colloquiafamiliaria.Rozwijasięrównieżliteraturapopularna:walzackimStras-
2Synteząwielustudiówbadaczajestrozprawa„Pierwszyautorksiążekpolskich”-BiernatzLu-
blina,[w:]Pisarzestaropolscy.Sylwetki,t.1,red.S.Grzeszczuk,Warszawa1991,s.208-255.
3ZwłaszczajakoautorodkrywczegostudiumBiernatazLublinaantologiafilozoficznazpo-
czątkuXVIw.(HermesTrismegistos-Platon-Arystoteles),DBiuletynBibliotekiJagielloskiej”,R.38,
1988,s.63-77.
4Zob.W.Woźnowski,Dziejebajkipolskiej,Warszawa1990;J.Abramowska,Polskabajkaezo-
powa,Pozna1991.
5Zob.H.Wiśniewska,Renesansowanowoczesnośćw„przypowieściach”czylibajkachBiernata
zLublina(ok.1465-ok.1529),Lublin2015.
10