Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BIERNATZLUBLINAIJEGOCZASY...
burguwydanyzostałw1515rokuniezwyklepoczytnyUlenspiegel,HeinrichBe-
belopublikowałtrzytomowyzbiórLibrifacetiarumiucundissimi(1508-1512),
podążajączasławąjeszczeXV-wiecznychfacecjiPoggiaBraccioliniego.W1515
rokurozpoczynasiędługiepanowanieFranciszkaI-pierwszegorenesansowego
królaFrancji,czterylatapóźniejDżelaznąkoronę”cesarstwaRzeszy(jaknazwała
jąHannaMalewska)nałożydotychczasowykrólHiszpanii,któryprzyjmieimię
KarolaV.NanimprzedewszystkiminaLeonieXspocznieobowiązekdialogu,
arychłopotembrzemiękonfrontacjipolitycznejireligijnejzMarcinemLutrem
orazjegozwolennikami.PięćlatpowystąpieniudoktorazWittembergiprze-
ciwodpustomdoobozureformacjidołączaUlrichZwingli.Data1522wyzna-
czajednocześniepoczątekwielkiejekspansjiTurkówpodwodząSulejmanaII
Wspaniałego(jejprzejawemjestwtymrokuusunięciejoannitówzwyspyRo-
dos)isymbolicznie-zakoczenieroztrząsanatematmożliwościopłynięcia
kuliziemskiej(wyprawaFerdynandaMagellanapowraca,choćbezdowódcy,do
Europy).
WtymczasietrwawPolscepanowanieZygmuntaI(1506-1548).Wojny
prowadzonesąprzezniewielkąarmięinagranicachówczesnego,ogromnego
pastwapolsko-litewskiego.Tokampaniezakoczonezwykle(pozautratąSmo-
leska)powodzeniem,czegosymbolemchociażbybitwapodOrszą(1514)czy
ostatniawojnazakonukrzyżackiegozpastwempolskim(1519-1521).Oak-
tywnościPolskinaforummiędzynarodowymświadczymiędzyinnymizjazd
wiedeski(1515)czymariażekróla:w1512rokuzBarbarąZapolyą,sześć
latpóźniejzBonąSforzą.Weselakrakowskiestałysięokazjądoliterackich
konkursównaepitalamium,wktórychbraliudziałczołowihumaniści:An-
drzejKrzycki,PawełzKrosna,JanDantyszek.Nurthumanistycznywczesnego
renesansureprezentujewówczastakżeJanzWiślicy(BellumPruthenumwy-
danaw1516roku),świadectwamizakorzenieniarenesansowychideinaAka-
demiiKrakowskiejsąmiędzyinnymiwydaniałaciskiegopodręcznikaepisto-
lografiiJanaSommerfeldaStarszego(1513)czytraktatuoortografiipolskiej
StanisławaZaborowskiego(1514),wizytywędrownychhumanistów(naprzy-
kładLeonardCox,1518-1520).Trwa(od1519roku)budowakaplicyZyg-
muntowskiejnaWawelu.Ideehumanizmu,awkrótcetakżereformacjiprze-
nikająteżdozałożonegow1519rokuwPoznaniuLubranscianum.Jednocze-
śnieDdługietrwanie”literaturyśredniowieczawyznaczajądrukiiprzedruki
popularnychapokryfów,naprzykładŻywotPanaJezuKrystaBaltazaraOpeca
(1522).LiteraturępopularnąwczesnegorenesansureprezentująRozmowy,które
miałkrólSalomonmądryzMarchołtemgrubymasprosnymJanazKoszyczek
(1521).Znamienne,żewrokuwydaniaEzopamiałomiejscewystawieniena
WaweluSąduParysa(IudiciumParidis)JakubaLochera-dramatułączącegoele-
mentyhumanistyczneitradycjęśredniowieczną-orazwydaniewKrakowie
11
