Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Biografiaindywidualna,wramachprzyjętejwpracyorientacji,ujmo-
wanajest„jakosekwencyjnaikomplementarnacałość,wktórejzjawiska
biograficznewystępującewdanychetapachżyciasązawszewspółpowią-
zanezczasemprzeszłymiprzyszłym.Biegżyciaczłowiekaijegorozwój
stanowiąkompleksowącałość,wktórychkażdyzdużychokresówbiogra-
ficznychjestpowiązanyzokresaminastępnymi,azadaniażycioweido-
świadczeniabiograficzneprzeżywanewtemporalnychfazachżyciamają
znaczenieiskutkidlacałejludzkiejbiografii”(Piorunek,1996,s.14).
Zmianyrozwojowewcyklużyciaujmowanesązapomocątrzechmo-
deli:
a)modelustabilności(thestabilitymodel)-właściwościzachowaniasię
człowiekadorosłegosąstałe
b)modeluzmianuporządkowanychwczasie(ordered-changemodel)-
rozwójoznaczaciągnastępującychposobiewokreślonejkolejnościzmian,
charakterystycznychdlacałegogatunkuludzkiego
c)modelaleatoryczny(aleatorymodel)-dialektyczny-biografiajed-
nostkiskładasięztrojakiegorodzajuzdarzeń:
-zdarzenianormatywne-zdarzeniatypowe-uniwersalne-związane
zwiekiem,wśródktórychszczególnąrolęodgrywajątzw.ważnezdarzenia
życiowestanowiącpunktywęzłoweżyciairozwoju;„zpodobieństwem
ludzkiegolosuizpodstawowymizadaniamirozwojowymikolejnychokre-
sówżycia”(Tyszkowa,1990,s.29),np:pojawieniesiędrugorzędnychcech
płciowych,pierwszamiłośćitp.)
-zdarzenianienormatywne-indywidualne(rozwód,gwałtitp.)
-zdarzeniaocharakterzespołeczno-historycznym(wojna,kryzysgo-
spodarczyitp.)
Owezdarzeniażyciowestanowiązarazemważneźródłodoświadczeń
jednostki(śladyprzeżywanychzdarzeń),sątoprzytymdoświadczenia
nowei(lub)otwierającenoweperspektywyimożliwościdoświadczeńno-
wegotypu(zobszaruciała,zobszarustosunkówspołecznychitp.)bądź
przynosządoświadczeniataksilneirozległe,żeprowadządorestruktury-
zacjisubsystemówpsychikijednostkiopartychnastrukturachdoświadczeń
wcześniejszych(Tyszkowa,1990,s.29).
Pojęciezadaniarozwojowego(developmenttask)wprowadziłHavighurst
(1948,1972)iokreśliłjejakozadanie,„którepojawiasięwpewnymokresie
życiajednostkiiktóregowypełnieniezpowodzeniem(achievement)prowa-
dzidoszczęściaidosukcesuwzadaniachpóźniejszych,podczasgdyjego
niewypełnienie(failure)przynosibrakszczęściajednostki,dezaprobatęspo-
łecznąitrudnościwrealizacjidalszychzadań”(Havighurst,1981,s.8).Za-
daniarozwojowełącząsięzpojęciemepigenezy,conieoznacza,iżsązgóry
zdeterminowaneplanemrozwojowym.Ichrealizacjawiążesięzdążeniami,
15
