Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dziczeniasąujętewprawaMendla,ustalonewXIXwieku,gdynieistniałojeszcze
pojęciegenu.
Allelegenusąnośnikamiokreślonejcechy.Jeśliobojerodzicewodniesieniu
dodanejcechysąhomozygotami,ichpotomstworównieżbędziewykazywało
tęcechę.ZgodnieztymMendelzaobserwował,żekrzyżowanieodmiany
grochuokwiatachczerwonychdajezawszeroślinyokwiatachczerwonych.
Podobniedziejesięwprzypadkukrzyżowaniagrochuokwiatachbiałych.
GdyjednakMendelskrzyżowałhomozygotyczneroślinyokwiatachczerwonych
zhomozygotycznymiroślinamiokwiatachbiałych(pokolenierodzicielskie–P),
wszystkieroślinypowstałeztegokrzyżowania(pierwszepokoleniemieszań-
ców–F
1
)miałykwiatyczerwone.Następnepokolenie(F
2
),powstałezekrzy-
żowaniamiędzysobągrochupokoleniaF
1
,zawierałoroślinyokwiatachczer-
wonychibiałychwproporcji3:1.
Wyniktegoeksperymentuobecnieinterpretujesięnastępująco.Rośliny
pokoleniarodzicielskiego(P),jakohomozygoty,miaływswymgenotypieoba
alleledeterminująceczerwoną(CC)lubbiałą(bb)barwękwiatów.Wytwarzały
zatemgametyzjednymallelem–Clubb.Wynikatozpierwszegoprawa
Mendla–prawaczystościgamet,zgodniezktórymdogametyprzechodzitylko
jedenallelkażdegogenu.WpokoleniuF
1
wszystkieroślinybyłyheterozygotami
(ogenotypieCbibC),niemniejjednakwszystkiemiałykwiatyczerwone,takjak
jednozrodzicówogenotypieCC.Znaczyto,żeosobnikioróżnychgenotypach
(wdanymprzypadkuCCiCblubbC)mogąwykazywaćtęsamącechę
fenotypową–czerwonąbarwękwiatów.Zjawiskotozachodziwówczas,gdyjedna
cecha(wtymprzypadkuczerwonabarwakwiatów)jestdominująca,adruga
recesywna.Dowystąpieniacechydominującejwystarczy,abydanyosobnikmiał
tylkojedenallel–nośniktejcechy.NatomiastwpokoleniuF
2
pojawiłysię
osobnikiokwiatachczerwonychigenotypieCC,Cb,bCorazroślinyokwiatach
białychogenotypiebb.Dziejesiętakdlatego,ponieważdoujawnieniasięcechy
recesywnejkoniecznejest,abywgenotypieznalazłysięobaalleledeterminujące
tęcechę.
WedługdrugiegoprawaMendlaróżnecechysądziedziczoneniezależnie.
Dotyczytonaprzykładbarwykwiatówikształtunasion.Takwięcwjednej
gameciegrochumożesięznaleźćjednazkombinacjiallelibarwykwiatów(Clubb)
zallelamiokrągłego(O)lubkanciastego(k)kształtunasion:CO,Ck,bOibk.Po
połączeniusięgametmogąwystąpićróżnekombinacjegenotypowe:CCOO,
CCOk,CCkk,CbOO,bbkkitp.).
Niekiedyzdarzasię,żewwynikukrzyżowańuzyskujesięinneproporcje
osobnikówookreślonychcechach,niżbytowynikałozprawMendla.Najczęściej
kilkaróżnychcechdziedziczysięrazem,niezaśoddzielnie,jakbytowynikało
zdrugiegoprawaMendla.Wzasadzieprawotoobowiązujewpełniwobeccech
determinowanychprzezgenyumiejscowionenaróżnychchromosomach,awięc
rozchodzącesięniezależniedoróżnychgametwczasiemejozy.Natomiastcechy
określaneprzezgenyumiejscowionenatymsamymchromosomiesądziedziczone
łącznie,aichrozdzieleniemożenastąpićdopierowwynikuwymianyfragmentów
międzychromosomami(crossing-over).
56
