Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Rozwójbiologicznyczłowieka
25
(niskiepoczuciewłasnejwartości),społecznym(odrzucenieprzezrówieśników)
iseksualnym(poczuciemałejatrakcyjności).
Wewszystkichsferachrozwojudzieckozmierzadodojrzałości/dorosłości2,
czylistanu(zbiorucech)charakteryzującegoczłowiekadojrzałego,dorosłe-
go.Jesttoefektkońcowyróżnorodnychprocesówrozwojowychdokonującychsię
wdzieciństwieimłodości.Zdefiniowanietego,cooznaczadojrzałośćwodniesieniu
dokażdejzesferrozwoju,niejestłatwe.Możnaprzyjąć,że:
lDojrzałośćbiologicznaoznaczaosiągnięcie:
–ostatecznychrozmiarówiproporcjiciała(dojrzałośćmorfologiczna),
–funkcjinarządówiukładówtypowychdlaczłowiekadorosłego(dojrzałość
fizjologiczna),
–motorycznościtypowejdladorosłejkobietylubmężczyzny(dojrzałośćmo-
toryczna),
–zdolnościdotworzeniakomórekrozrodczych,zapłodnieniaiudziewcząt
donoszeniaciąży(dojrzałośćpłciowa).
lDojrzałośćpsychicznaobejmujesferęintelektualną,emocjonalnąimoral-
ną;wjejokreślaniubierzesiępoduwagęróżnekryteria,np.:
–odpowiedzialnośćzaswojeczyny–wedługprawadorosłymjestczłowiek,
któryukończył18lat,
–zdolnośćdokontrolowaniazachowańiemocji,
–umiejętnośćpodejmowaniadecyzjiwważnychsprawach,dokonywaniaal-
ternatywnychwyborów,
–autonomia(niezależność).
lDojrzałośćspołecznatozdolnośćdo:pełnieniarólspołecznychwrodzi-
nieispołeczeństwie,dobregokomunikowaniasięzinnymiludźmi,zarobkowania,
utrzymaniasiebieirodziny.
lDojrzałośćseksualnaoznaczapojawieniesięnapięciaseksualnegoizdol-
nośćdoprzeżywaniaorgazmu.
Wewspółczesnymświecieczasosiąganiadojrzałościwposzczególnych
sferachrozwojujestzróżnicowany.Zjawiskotojestokreślanejako„rozszcze-
pienie”dojrzewania.Jestonospowodowaneprzyśpieszeniem(akceleracją)roz-
wojufizycznegoorazopóźnieniem(deceleracją)dojrzewaniaspołecznego,zwią-
zanymzwydłużaniemokresuedukacjiiprzygotowaniadopracyzawodowej.Czas
ikolejnośćosiąganiadojrzałościwposzczególnychsferachrozwojusązależneod
płci(ryc.1.2).Dziewczętaosiągająnajwcześniejdojrzałośćfizyczną,achłopcy
dojrzałośćseksualną.Niejesttokorzystne,gdyżnasilonapotrzebarozładowania
napięciaseksualnegouchłopców(efektgwałtownegowzrostuwydzielaniatesto-
steronu)wwiekuok.15–16latpojawiasięprzy„niskim”poziomieichdojrzałości
psychicznejispołecznej.
2Wpraktyceobaterminyzwyklesątraktowanejakosynonimy.WedługT.Tomaszewskiego
(1970),„dojrzałość”jestkategoriąbiologiczną,„dorosłość”–kategoriąspołeczną.
