Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cotojestczarnyromantyzm?
|
27
przetrwałaWszczytyromantyzmu”,byodżyćpotemupisarza,któ-
regopostaważyciowazdajesięzaprzeczeniemwszystkiego,co
zetosemartysty-eksploratoraciemnychpokładówjaźnizwyk-
liśmyłączyć:uHenrykaSienkiewicza63.PrzykładOgniemimie-
czem,anawetcesarskichekscesówwQuovadis?jesttunader
wymowny.Następniezaśimaginariumczarnoromantyczneodro-
dzisięnaprzykładwrozwichrzonychpowieściachTadeuszaMi-
cińskiego64,uWitkacego,wprozieMichałaChoromańskiegoczy
wdziełachnależącychdonurtufantasy.
Abyssystycznywstrząs
Jeśliwięcczarnyromantyzmjestczymświęcejniżkrótkotrwałą
faząwrozwojuromantyki,wypracowanąprzezodniesieniadodo-
świadczeńzachodnioeuropejskich,tojakokreślićjegoistotę?
Czym–jednymsłowem–jest?Niewystarczyprzecieżspecyficz-
neimaginarium–zpuszczykiemiwyciemwilków,byzarazsię
pojawił.WLokisieMériméegomamynawetlitewskiegowilkołaka,
aniejesttodziełkotegonurtu,takjakokrucieństwawŚniesrebr-
nymSalomeiczyKrólu-Duchuniemajątegożsamegosensuco
podobneaktyuKrasińskiegoiGoszczyńskiego.Tematteżnie
wystarczy.CoinnegowojnawAgaj-Hanie,acoinnegoprzygody
dobrychludzinawojniewGrenadierze-filozofieCyprianaGodeb-
skiego.StrachzzameczkuAnnyMostowskiejniemanicwspól-
negozczarnymromantyzmem,aniewieleteżzgotycyzmem.Choć
przecieżtoinwencjagotycka,grozategonurtu,żywiczarnyro-
mantyzm.Spróbujmyująćcechyczarnoromantycznegoimpulsu
wyobraźni,pojawiającegosięnawetupisarzywrogichtejestetyce,
wkilkuparadygmatycznychujęciach.
Takzatemcechąwyobraźniczarnoromantycznejzdajesięmo-
mentalnagwałtownośćdeziluzji:chwilowego,spadające-
gojakpiorunzniebaodsłonięciacałkowicienegatywnejstrony
kultury,historii,natury,cielesności,związanegozrównoczesnym
błyskiemateistycznejhipotezywumyśleczłowieka.Deziluzja
idekamuflażpojawiająsiętylkotam,gdziepanujestabilnyrygor
hierarchii,uporządkowaniesymboliczneczasoprzestrzeni,wzorce
rozumieniahistorii,igdzietowszystkomaumocowaniewBoskich
