Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Teoriasekularyzacjiijejpóźnedzieci:duchowośćipostsekularyzm
11
20Teoriasekularyzacjiijejpóźnedzieci:duchowośćipostsekularyzm
Wpierwszejczęściwcentrumuwagiznajdujesięteoriasekularyzacjiito,jak
wjejramachmyślisięoreligiiireligijnościludzi,jaksiętezjawiskakonceptualizuje
iopisuje.Najogólniej-iwwersjihard14tejteorii-sekularyzacjajawisięjakouni-
wersalnyproces(uwarunkowanyprzedewszystkimprzezszerokorozumianąmoder-
nizację),wktórymreligia,religijneinstytucjeireligijnośćludzitracąnaznaczeniu
narzeczświeckichinstytucjiiprzekonań,ażdowymarciatychpierwszych.Sądzę,że
teoriasekularyzacjinadługiczasiwznacznejmierzeuformowałanasze-potoczne,
aleisocjologiczne-rozumieniereligiiireligijności,ichdynamikiinie-trwałości.
Przekonuję,żepoOświeceniu,poteoriiewolucjiorazwrazzteoriąmodernizacjiteoria
sekularyzacjiwręczmusiałasięwyłonićinpłynąćzprądem”kunowoczesności.Można
jąprzyrównaćdopotężnej,rwącejrzeki,którawszystko,coopierasięjejnurtowi-
pytania,wątpliwości,zastrzeżenia-wyrzucanabrzeg,poharataneizmarginalizowane.
Zczasemnurtspowalniał,rozlewałsięszeroko,dzieliłnaodnogi.Wyodrębniały
siębadaniawskalimikro,dotyczącenowychzjawisk(boreligieireligijnośćludzi
niesądaneraznazawsze-mająswojądynamikęwskalihistorycznejibiogra-
ficznej),któreniemającharakterumasowego,orazspecyficznychgrupreligijnych
ikategoriispołecznych.Badaniamiobejmowanonowewspólnotyreligijne,grupy
odnowyreligijnej,ruchyreligijne-wszystkieonesąnaogółokreślanewliteraturze
angielskojęzycznejmianemNewReligiousMovementsidorobiłysięjużswojego
skrótowca:NRM.Rozpoczęlijejeszczeklasycyteoriisekularyzacji,tacyjakBryan
Wilson15(1926-2004),aletenkierunekobserwacjiirefleksjibyłijestkontynuo-
wany,zarównonaświecie16,jakiwPolsce17.Stosunektychzjawisk(itychbadań)
14
TookreślenieDavidaMartina,któryodróżniałteorięsekularyzacjiwwersjihard-zakładają-
cejśmierćreligii-odwersjisoft,zakładającejmarginalizacjęreligii.Rozróżnienietosformułował
jużwartykuleThesecularizationissue:prospectandretrospect(nBritishJournalofSociology”1991,
t.42,nr3,s.465-474),alewykorzystywałjetakżewpóźniejszychpublikacjach.
15B.Wilson,MagicandtheMillennium:ASociologicalStudyofReligiousMovementsofProtest
amongTribalandThird-WorldPeoples,Harper&Row,NewYork1973;B.Wilson,TheSocial
DimensionsofSectarianism:SectsandNewReligiousMovementsinContemporarySociety,
ClarendonPress,Oxford1990;B.Wilson,J.Cresswell(red.),NewReligiousMovements:Challenge
andResponse,Routledge,London-NewYork1999.
16KoniecznietrzebatuwspomniećoEleenBarker(1938-)ijejdorobku.Tomiędzyinnymi
dziękiniejprzyjąłsięterminNewReligiousMovements.JestonaautorkąsłynnejpracyTheMaking
ofaMoonie:ChoiceorBrainwashing?(BlackwellPublishers,Oxford1984)iNewReligiousMove-
ments:APracticalIntroduction(HMSOPublicationsCentre,London1989),redaktorkąkilkutomów
poświęconychproblematycenowychruchówreligijnych,autorkąwieluartykułów,atakżehasłaNew
religiousmovementsw:N.J.Smelser,P
.B.Baltes(red.),TheInternationalEncyclopediaoftheSocial
andBehavioralSciences,ElsevierScience,Amsterdam2001.WPolscewydano:E.Barker,Nowe
ruchyreligijne,przeł.T.Kunz,ZakładWydawniczyNomos,Kraków1997(wyd.2:2012).
17PionieramibylichybaKrzysztofKosełaiTadeuszDoktóriichcyklRuchypograniczareligii
inaukijakozjawiskosocjopsychologiczne,t.1-3,WydawnictwaUniwersytetuWarszawskiego,
