Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
ckiej,tezysekularyzacyjnej,któragłosi,żewrazznowoczesnością(stanowiącącały
pakiet-składasięnaniąrozwójnauki,technologiiiracjonalnychformwładzy)
religiatraciswojewpływy.Jegozdaniemtrzebazacząćodtego,żewspółcześnie
widzimynietylezanikreligii,ilejejróżnicowaniesię,awniektórychmiejscach
nawetjejożywienieirozwój.Jednakreligijnośćnowoczesnaczyponowoczesna
jestróżnaodformwcześniejszych:kiedyśbyłoniemalniemożliwe,abyniewierzyć
wBoga;obecniewiarawBogajestpoprostujednązwieluopcji37.
Iznowupojęciepostsekularyzmuczyspołeczeństwapostsekularnegoizwią-
zaneznimikoncepcjemożnarozumiećrozmaicie.Popierwsze,jakookreślenie
tylkochronologiczne,wgruncierzeczybeztreściowe.Byłbytookresnastępujący
pointensywnejsekularyzacji,bezorzekania,coonzesobąniesie.Podrugie,jako
określenieetapu:sekularyzacjajużsięwznacznejmierzedokonałaijeśliwogóle
postępuje,toniespiesznie.Potrzecie,jakoznaczącąkorektę,odwołującąsiędo
procesuiteoriisekularyzacji,korektęwymuszonąożywieniemreligijnymipowro-
temreligiidosferypublicznej.Takorektajestzabarwionanormatywnie-zawiera
postulatakceptacjireligiiidialoguzwierzącymi.Habermaswprostmówi,żezseku-
laryzowanespołeczeństwaZachodukarmiąsięnormatywnymizasobamireligii38.
Dalejpostsekularyzmemniebędęsięzajmowała.Wspominamotychkoncep-
cjachjako-zjednejstrony-opróbachodświeżeniaikontynuacjiteoriisekula-
ryzacji,zdrugiej-jejmoderowania.
30StosunkimiędzypaństwemaKościołem(Kościołami)
DrugaczęśćksiążkipoświęconajeststosunkommiędzypaństwemaKościołem
(Kościołami).Wbardziejabstrakcyjnychkategoriachrelacjemiędzyreligiąawła-
dząpolitycznąstanowiąwspółcześnieprzedmiotrozważańfilozofów,oprócz
HabermasamiędzyinnymiLeoStraussa(1899-1973),JohnaRawlsa(1921-2002),
azmłodszegopokolenia-MarthyNussbaum(1947-);onizkoleiodwołująsię
37
Taylorkonstruujetypyidealneładupaleo-,neo-ipostdurkheimowskiego.Stanowiąone
złożonecharakterystykikondycjireligiiireligijnościwspołeczeństwie,państwieikulturzedanego
czasu.Wramachładupaleodurkheimowskiegowiarareligijnastanowiłaoczywistość,przynależ-
nośćdojakiegośKościołaoznaczałazarazemprzynależnośćdospołeczeństwaipaństwa,istniał
sojuszczywręczdalekoposuniętaidentyfikacjaołtarzaztronem.Ładneodurkheimowskitokrok
wstronęjednostkiiprawawyboru,któryjednakwpisywałsięwogólniejszeramycivicreligion,
awprzypadkugrupuciśnionych-wtożsamośćnarodową.Wświeciepostdurkheimowskim
doświadczenieduchowelubreligijneindywidualizujesięiuwalniaodzakorzenieniaspołecznego
czynarodowego.PoświęconajesttemuczęśćIVASecularAgept.NarrativesofSecularization,
s.423-535.Wewstępnej,szkicowejformiezkoncepcjątąmożnazapoznaćsięwjegoObliczareligii
dzisiaj,patrzzwłaszczawykład3zatytułowanyReligiadziś,s.50-84.Nierozważamtukwestii,
wjakimstopniuładpostdurkheimowskistanowiodpowiednikspołeczeństwapostsekularnego.
38J.Habermas,Faithandknowledge,w:E.Mendieta(red.),TheFrankfurtSchoolonReligion,
Routledge,NewYork-London2005,s.332,335-336.
