Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.KorzenieihistoriaBPM
11
Wyższystopieńspecjalizacjipracownikaśredniowiecznegowepocerewolucji
przemysłowejprzerodziłsięwczystąspecjalizację.Świadkiemzachodzeniatych
zmianbyłAdamSmith(1723-1790),szkockiekonomistaifilozof,najbardziej
znanyzeswojegotraktatuBadanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów
1
.
Książkataopisujemiędzyinnymipodziałpracywmanufakturzegwoździ.Smith
kładzienacisknapodziałpracy,jednakodobrejwydajnościmanufakturydecy-
dujeprojektprocesu(Smithnazywatowspółdziałaniem).TakSmithopisuje
procesprodukcjigwoździ:
Jedenrobotnikwyciągadrut,drugigoprostuje,trzecitnie,czwartyzaostrza,piąty
szlifujekoniecdoosadzeniagłówki;byzrobićgłówkępotrzebnesądwielubtrzy
oddzielneczynności.Odrębnąpracąjestnałożyćją,innąjeszczepobielićszpil-
ki;oddzielnymnawetzajęciemjestwetknąćszpilkiwpapier;wtensposóbważ-
nerzemiosłowyrobuszpilekjestpodzielonenablisko18odrębnychczynności,
którewpewnychmanufakturachwykonująróżnipracownicy,chociażwinnych
tensampracownikwykonujeczasamidwielubtrzyczynności.Widziałemmałą
pracowniętegorodzaju,gdziezatrudnionychbyłotylkodziesięćosób,niektóre
znichwykonywaływięcdwielubtrzyodrębneczynności.[ł]Owedziesięćosób
mogłowięcwyprodukowaćwspólnieponad48000szpilekdziennie.Ponieważ
każdaznichrobiładziesiątączęśćowych48000szpilek,przetomożnauważać,
żewyrabiała4800szpilekdziennie.Gdybynatomiastkażdaztychosóbpracowa-
łaoddzielnieisamodzielnieiniebyłauprzedniowyszkolonawtejspecjalnejpra-
cy,tozpewnościążadnaznichniezrobiłabydwudziestu,amożenawetijednej
szpilkinadzień;tzn.żeniewykonałaby240,amożenawet4800częścitego,
comożewyprodukowaćterazdziękiwłaściwemupodziałowiiwspółdziałaniu
tychróżnychczynności
2
.
WdrugiejpołowieXIXwiekuiokresiepoprzedzającympierwsząwojnę
światowąwieletegorodzajumałychmanufakturprzerodziłosięwdużefabryki.
ZtymizmianaminieodłączniewiążesięosobaFrederickaW.Taylora(1856-
1915),któryprzedstawiłzbiórzasadnazywanychzarządzaniemnaukowym
3
.Klu-
czowymelementemjegopodejściajestścisłypodziałpracyijejanaliza.Drobia-
zgowoanalizującwszystkieczynnościskładającesięnawykonywanąpracę,na
przykładkolejneczynnościpodejmowanewzwiązkuzobsługąsurówkiwhu-
ciestali,Taylormógłsformułowaćbardzokonkretnewytycznedlarobotników.
Mielionizajmowaćsiętylkojednymzwieluetapówprocesuprodukcji.Koncep-
cjapodziałupracystałasiędominującymsystememorganizacjipracynietylko
1
Pełnyangielskitekstksiążkijestdostępnynastronie:https://www.econlib.org/library/Smith/
smWN.html.
2
AdamSmith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,księgaI,rozdział1,
tłum.StefanWolff,OswaldEinfeld,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2007,s.10-11
[przyp.tłum.].
3
FragmentjegoksiążkizatytułowanejThePrinciplesodScientificManagementmożnaznaleźć
nastronie:https://sourcebooks.fordham.edu/mod/1911taylor.asp.
