Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TadeuszLewowicki:Tożsamośćpedagogiki…
13
iwychowaniem,częstoodwołujemysiędopoglądówformułowanychprzedty-
siącamilat.Jakwwielutekstach-wtymwtypowychwypracowaniachszkol-
nychpisanychprzezkolejnepokoleniauczniów-rozważaniaowychowaniu
możnazacząćodsłównjużwstarożytności…”,njużstarożytniGrecy”lubnjuż
starożytniRzymianie”.Wdawnychźródłachodczytujemyinspiracjepoglądów
ikoncepcji,któreskładająsięnadziejemyśliowychowaniu,stanowiąhistorycz-
nyfundamentpedagogiki.
Narefleksjęowychowaniu,atakżenapraktykęwychowania,szczególny
wpływmiałypoglądyzczasówhelleńskich.Znaneźródłaświadcząokształto-
waniusięfilozofiiiwjejramachfilozofiiwychowaniaodconajmniejVIIwieku
p.n.e.8.Wepocehelleńskiejpojawiłysiępoglądyoznaczeniunauczaniaiwycho-
waniawżyciuposzczególnychludziiwżyciuspołeczeństw.Wkręgukultury
europejskiejnierzadkoodwołujemysiędodziełPlatona9iArystotelesa10,którzy
dostrzegalirolęoświatywfunkcjonowaniupaństwaiobywateli.Jużprzeddwu-
dziestomakilkomawiekamitoczonosporyowartośćwychowania,owrodzo-
ny-będącydaremnatury-bądźspołeczniewarunkowanyrozwójczłowieka.
Sofistomprzypisujesięukształtowaniehumanistycznegokierunkurefleksjifilo-
zoficznejwkręgucywilizacjieuropejskiej.Refleksjatawyznaczałaspostrzega-
niewychowania.Znaczącebyłypoglądygłośnychmyślicieliepokihelleńskiej.
Wiemynp.,żenProdikos,Hyppias,Gorgiasoddawalisięstudiomróżnychgałęzi
nauk,alezawszezcelempraktycznym:kształtowaćumysłymłodzieżytakprzez
formalnąwprawęwmyśleniu,jakprzezudzielaniewiadomości,któremiałydo-
pomócczłowiekowidozapanowanianadżyciem”11.Ideehumanizmuekspono-
wałyznaczenieczłowiekaistarańowychowanie.OddajątosłowaProtagorasa:
nCzłowiekstajesięmiarąwszystkichrzeczy”.
Wliteraturzeantycznejznajdująsięźródławielupóźniejszychrozważań
owartościachwżyciuludzi-wtymoroliwychowaniamoralnego.Jeszczenie
używanopojęciawartościwdzisiejszymznaczeniu,alewistociemówionoipi-
sanowłaśnieowartościach,którenazywanoideami,ideałami,cnotami.Takie
znaczeniematriadanprawda,dobro,piękno”czyPlatońskalistacnót:nmądrość,
męstwo,panowanienadsobą,sprawiedliwość”.Wartościte-nazywanedziś
różnie:duchowymi,moralnymi,estetycznymi-określałyideałczłowiekaiideał
wychowania.Odwołujemysiędonichiwspółcześnie,gdyprzypominamydawne
inspiracjeteoriiwartości,typologiiwartości,refleksjiaksjologicznej12.Wartości
tenależądoswoistegokanonuwychowania.
8S.Kot:Historiawychowania.Warszawa:WydawnictwonŻak”,1996.
9Platon:Państwo.T.1-2.Warszawa:Alfa-Wero,1994.
10Arystoteles:Polityka.Warszawa:DeAgostini:nAltaya”,2002.
11S.Kot:Historiawychowania…,s.46-47.
12Por.np.M.Gołaszewska:Istotaiistnienie.Warszawa:PWN,1990;R.Ingarden:Cze-
goniewiemyowartościach.Kraków:WydawnictwoLiterackie,1966;Idem:Przeżycie,dzieło,
wartość.Kraków:WydawnictwoLiterackie,1966;E.Ogrodzka-Mazur:Kompetencjeaksjolo-
