Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Prawokarneniebyłowprzeszłościwyłącznyminstrumentemochronyprzedprze-
stępczością.Instrumentówtychbyłowięcej.Przezdługiewiekizbrodnie,czyszerzej
ujmującprzestępstwaniebyłytylkoczynamiprzeciwkospołeczeństwulubpoje-
dynczymludziom.CzynyteuznawanozanaruszeniewoliBożej,Bożychprzykazań,
Bożegoprawa.Nicdziwnego,żekatalogBożychprzykazań,dekalogMojżesza,zawiera
normyocechachnormprawakarnego:(5)niezabijaj,(6)niecudzołóż,(7)niekradnij,
(8)niemówfałszywegoświadectwaprzeciwbliźniemuswemu.Przykazaniatena-
kazamiadresowanymidopojedynczegoczłowieka.Nieinformująokarach,alekaryza
ichnaruszeniebyłyprzewidzianezarównonatym,jakinatamtymświecie.Bóg,który
wszystkowieiwszystkowidzi,jestbowiemsędziączynówludzkich.Wświeciedoczes-
nymtoprawokarnestawałonatomiastnastrażyBożychprzykazańiBożego,wimię
powszechnego,dobra.JakpisałwXVIIw.BenedyktCarpzow,bezkarnośćprzestępców
rodzigniewBożyigrozikarami,któreBógzsyłanacałąspołeczność.Wprzeszłości
zpewnościąpowszechnareligijnośćmiaładużeznaczeniewutrzymywaniuładuipo-
rządkupublicznego.Takżewrodzinachprzekazywanozpokolenianapokoleniawzorce
zachowańobyczajnychiprzyzwoitych.Funkcjęochronnąułatwiałotakżerozwarstwie-
niedawniejszegospołeczeństwanamniejszewspólnoty,wktórychdziałałysilneme-
chanizmywewnętrznejkontrolispołecznej.
Nowoczesneprawokarne,zawartewkodeksachiinnychustawach,jestprawemsła-
boznanymwspołeczeństwie.Znająjeprawnicy,wszczególnościzaangażowaniwwy-
miarzesprawiedliwościprokuratorzy,sędziowie.Jestonoznanejaksądzętakże
policjantom.Społeczeństwoprawakarnegoraczejniezna.Owszem,naogółprawie
wszyscywiedzą,żenienależykraśćczyzabijać,czygwałcić,czyteżmolestowaćsek-
sualnienieletnich,alecodowieluinnychprzestępstwiwykroczeńwiedzajestznikoma
lubżadna.Gdybybyłoinaczej,naulicachiwmiejscachpublicznychniewidziałobysię
takiegozalewupornografiiiaktównieobyczajności.Życiecodziennebyłobyzapewne
wolneodpowszechnychzniesławieńludzkiejgodności,oszczerstwczyaktównarusze-
niacudzejwłasności.
Niemapowrotudozemstyrodowej,takjakniesposóbliczyćnato,żedzisiejsze
społeczeństwapluralistycznepodwzględemwyznaniowymstanąsięnapowrótgłęboko
ijednoliciereligijne.Utopiąjestwierzyć,żesamoprawokarneisamwymiarsprawiedli-
wościzapewniąbezpieczneiwolneodzagrożeńprzestępczościążycie.Niejestmożliwe
postawienieprzykażdympolicjanta.Pożądanebyłobynatomiasturuchamianieinnych
mechanizmówkontrolispołecznejprzyzarazemstałymdoskonaleniudziałalnościinsty-
tucjistojącychnastrażyprawa.Ważnejestteż,abyinstytucjetedziałaływświadomo-
ści,żecelemichistnieniajestochronaspołeczeństwa,wtymzwłaszczanajsłabszych,
aniezabezpieczaniewłasnychlubgrupowychinteresów,sprowadzającychsięzreguły
donieróbstwa,inercjilubpozorowanejaktywności.
Takrótkarefleksjanadtematemkonferencjimanacelupodkreśleniewagidzisiejsze-
gospotkania.WimieniuwłasnymorazWydziałuPrawaiAdministracjiUniwersytetu
JagiellońskiegodziękujęZarządowiorazkolegomzsekcjihistorycznoprawnejTBSPza
zorganizowanietejkonferencji.WszystkimzaśPaństwu,naszymgościom,życzęzado-
woleniazprzyjazdudoKrakowaiprzedewszystkimowocnychobrad.
Prof.drhab.WacławUruszczak