Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Wybraneteorieikoncepcjewyjaśniająceagresję…
dopowstawaniaagresjiorazczyniąbardziejprawdopodobnąwprzypadku
prowokacjiibrakuzahamowań72.Teoriainstynktówbudziwielekontrowersji,
jednakniesposóbpominąćjejwtokuanalizkoncepcjiwyjaśniającychagresywne
zachowania.
1.2.2.TeoriafrustracjiagresjiJohnaDollardaiNealaE.Millera
TeorięsformułowałporazpierwszyJohnDollardwrazzewspółpracowni-
kamiw1939roku.NastępniebyłaonarozwijanaprzezNealaE.Millera,Rogera
BarkeraiLeonardaBerkowitza.Agresja,zdaniemwzmiankowanychbadaczy,jest
popędembędącymreakcjąnafrustrację.WedługDollarda,zachowanieczłowie-
kazmierzazawszedoosiągnięciajakiegoścelu.Wdążeniutymmogąwystą-
pićpewnetrudności,uniemożliwiającejegoosiągnięcie.Powstajewięcsytuacja
frustracji,generującasięwwynikukolizjidwóchczynników:dążeniaczłowieka
dowykonaniapewnejczynnościorazistnieniaprzeszkodyuniemożliwiającejjej
wykonanie.Wefekciezderzeniatychczynnikówpowstajefrustracja,prowadząca
donapięciaemocjonalnego,atozkoleiprowadzidoagresji.ZdaniemDollarda
pojawieniesięagresjiijejsiłazależąodkilkuczynników:
pojawieniesięisiłaagresjizależyodstopniafrustracji;
aktyagresjimogąuleczahamowaniupodwypływemkary;
aktyagresjimogąulecprzeniesieniu;
aktyotwartejagresjiszybciejiskuteczniej,niżagresjiukrytej,zmniejszają
napięciefrustracyjne;
zachowaniaagresywnemogąmiećróżnykierunekiniewszystkiezdarzenia
budzącefrustracjęprowadządoagresji73.
Fizjologowieuważają,zachowaniaagresywnejakoodpowiedźnafrustra-
cjęmająpodłożefizjologiczne.HansSelyeokreślajepojęciemstres(dystres).
Wedługniego,stresjestzjawiskiemaktywizującymjednostkędodziałania,jed-
nakczęstowywołujeprocesyfizjologiczneszkodliwedlaorganizmu.Wtakich
okolicznościachjednostkauruchamiareakcjeobronne,doktórychSelyezalicza:
reakcjęsyntoksyczną-polegającąnaniepodejmowaniupróbyzaatakowania
przeciwnika,reakcjękatatoksyczną-podjęciewalkizprzeciwnikiem,orazreak-
cjęucieczki.Wsytuacjibrakumożliwościucieczkijedynąsłusznąliniąobrony
stajesięatak,czyliagresja74.
Istniejekilkanieznacznieróżniącychsięodsiebiekoncepcjiagresjijakona-
bytegopopędu.Jedneznichpodkreślająrolęgniewu,innerolęoczekiwańdoty-
72D.Myers:Psychologia.Poznań,WydawnictwoZyskiSpółka,2003,s.687-688.
73J.Dollard,L.W
.Dobo,N.E.Miller,o.H.Mowrer,R.R.Sears:Frustrationandaggres-
sion.NewHaven,YaleUniversityPress,1939.
74H.Selye:Stresokiełznany.Przeł.T.Zalewski.Warszawa,PaństwowyInstytutWydawniczy,
1977.