Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2Kategoriawsłownikachjęzykapolskiegoiopracowaniachlingwistycznych37
potocznanazwazboża)→żyto→żytojare/ozimeKlasyfikacjanaukowaroślin
nietylkoobejmujewięcejpoziomówniżpotoczna,alewykazujeteżcharakte-
rystyczneróżnicewukładziepoziomym;npzbożasąwniejtraktowanejako
rodzajtrawy(Doroszewskiwswoimsłownikudefiniujeżytoflnaukowo”–jako
troślinęzrodzinytraw,Gramineaeł’),zaśpojęciechwastuwnaukowymobrazie
świataroślinnieistniejewogóle[Bartmiński1992:46–47]
Odnoszącsiędoproblemuzróżnicowaniakategoryzacjinaukowejiopartej
namyśleniupotocznym,JerzyBartmińskiiJolantaPanasiukpodkreślająrolę
stereotypu,tjpojęciawyrastającegozutrwalonychdoświadczeńzbiorowych
iorganizującegojęzykowyobrazświataZauważają:
Zdaniemwielubadaczy,istniejegłębokaróżnicamiędzynaukowąapotoczną
kategoryzacjąrzeczywistościorazodpowiedniomiędzypojęciamiastereoty-
pamiPierwszawykorzystujekoncepcjęklasy,drugatypu[wyróżn
–JS]Podkreślasię,żepojęciazzałożeniaodpowiadająwymogommyślenia
naukowego,podlegająweryfikacjinapodstawiedoświadczenia,stereotypy
przeciwnie,sąimpregnowanenawpływdoświadczenia,sąodniegowdużym
stopniuniezależne;żewpojęciachdominujeskładnikintelektualny,wstereo-
typach–emocjonalny;żestereotypysąodpornenazmiany,pojęciazaśsąna
zmianyotwarte,ulegająmodyfikacjomodpowiedniodopostępuwiedzy;że
wreszciefunkcjaspołecznapojęciamacharakterpoznawczy,funkcjastereoty-
pu–integracyjnyiobronny[Schaf1981]Ostrośćtegoprzeciwstawieniazosta-
jejednakznacznieosłabiona,kiedy–couważamyzazasadne–potraktować
stereotypjakopewnąszczególnąpodklasępojęć,mianowiciepojęćpotocznych,
któresąsilniezabarwionepodmiotowo,swoiściewewnętrzniezorganizowa-
neiwchodząwskładjęzykowo-kulturowegoobrazuświatadanejwspólnoty
komunikatywnej[Bartmiński,Panasiuk1993:365]
6Kategorietorównieżpodstawowepojęciaogólne,zapomocąktórych
wdanejdziedziniewiedzyjestujmowanarzeczywistośćKażdadziedzinanauki
wypracowujenaswójużytekichzespółiodpowiedniodoswoichpotrzebjeorga-
nizujeBarbaraSkarga[2005:108,110–111]uznajejezaflexplicanswłaściwy
myśliintelektualnejdanejepoki”,swoistykierunkowskazintelektualny,którego
zasadniczafunkcjaflpoleganaukierunkowaniumyśli,aniewyjaśnianiu”Zwra-
cateżuwagęnato,żewbrewobiegowymopiniomkategorienaukowepozostają
wspecyficznymzwiązkuzpoznaniempotocznym,adziejetychzwiązkówiich
siłęutrwalajęzykPisze: