Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2Kategoriawsłownikachjęzykapolskiegoiopracowaniachlingwistycznych39
(npnazwynarzędzi,nazwymiejscowe)orazsyntaktyczneisemantycz-
ne[EJO290]Każdaznich(opróczkategoriifonologicznej)zostałaomówiona
wformieodrębnychartykułówhasłowychprzezróżnychautorów(kategoria
gramatycznaileksykalna–przezKazimierzaPolańskiego,syntaktyczna
–przezStanisławaKarolakaiKazimierzaPolańskiego,semantyczna25–przez
StanisławaKarolaka)orazjakotypykategoriigramatycznych:morfologiczna
–słowotwórcza(opracowanaprzezRomanaLaskowskiego)orazfleksyjna
(przezZygmuntaSaloniego)Autorzytychartykułówhasłowychdająwpraw-
dziewglądwrozumieniekategoriijęzykowych,uwzględniającdorobekszkół
ikierunkówjęzykoznawczych,wtymgłównieujęciastrukturalnegooraztrans-
formacyjno-generatywnego,alesposóbprezentacjikategoriiniezostałwnich
skorelowanyJestniesystematycznyiniespójnyWrezultacieniemacharakteru
normatywnego
Przyjrzyjmysięwpierwszejkolejnościdefinicjikategoriijęzykowej:
Terminużywanywjęzykoznawstwiebardzoszerokoiwróżnychznaczeniach
Najogólniejoznaczazbiórelementówpełniącychtęsamąfunkcjęwsyste-
miejęzDystrybucyjniemożnajązdefiniowaćjakozbiórelementów,które
występująwidentycznychotoczeniachjęzWtymznaczeniuflk”znaczytyle,
coflklasa”[ł]Rozróżniasiękfonologiczne(przedewszystkimfonemyiich
klasy),kgramatyczne,kleksykalne,ksyntaktyczneiksemantyczne[ł]
[EJO290]
Kategoriajęzykowajesttudefiniowanajakoklasaelementówpełniącychtę
samąfunkcjęwsystemiejęzykowymRównoleglekategoriagramatyczna,
wyróżnianajakojedenztypówkategoriijęzykowej,to:
Zespółwzajemniewykluczającychsięfunkcjigramatycznych
[wyróżn–JS],przysługującychwszystkimczłonomdanejczęścimowyiwyra-
25flTerminużywanywlogicewdwojakimsensieWsensieszerszymks[kategoriaseman-
tyczna–JS]jestrównoznacznazksyntaktyczną,wsensiewęższymjestdefiniowana–zgodnie
zzałożeniamilogikiekstensjonalnej–poprzezkategorięprzedmiotówbędącychdenotacjami
odpowiednichwyrażeń,przyczymprzedmiotrozumiesiętutajwsposóbspecyficzny[ł]Wgra-
matycetradycyjnejzaksuważanebyłyklasyznanejakoczęścimowy,wodróżnieniuodczęści
zdaniatraktowanychjakoksyntaktyczneWyróżnianojebowiemminnapodstawiekryteriów
semantycznych[ł]Winnymujęciuprzezksrozumiesięklasypojęciowewyrazów,znanejako
polasemantycznelubpolapojęcioweWyrazynależącedoposzczególnychpólsemantycznych
łącząpewnewspólnewartościsemantyczneWyróżnionomintakieks,jaknazwypokrewień-
stwa,nazwybarw,nazwyistotżywych,nazwynarzędzi,nazwyzawodówiin”[EJO291–292]