Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
IPojęciekategoriiwfilozofiijęzykaijęzykoznawstwie
Kiedy[ł]śledzimyhistorięniektórychkategorii,narzucasięnampraw-
dziwośćstarejtezy,żejęzykpełnifunkcjenietylkokomunikacji,lecztakże
utrwalaniaróżnychzdobyczyintelektualnychowartościzarównopozytywnej,
jakinegatywnejZdumiewającajestowazdolnośćjęzykadozachowywania
zarównoosiągnięćludzkiejwiedzy,jakiprzesądów,dousztywnianiaswych
form,jakinieustannegoprzetwarzaniaSąwięctakiekategorie,którenie
giną,leczprzekształcająsięwstereotypyMyślludzkatylkoztrudemdaje
sięodnichoderwać,wykazująctunierazzdumiewającąbezwładnośćibez-
względnośćPoruszasięwówczaswkleszczachtychjęzykowychnawyków[ł]
[Skarga2005:112]
Analizanaukowychpojęćogólnychwypracowanychnarzeczróżnychdyscy-
plinwiedzypowinnazatemuwzględniaćtakżeszerokikontekstkulturowy
Dokumentujegoiutrwalajęzyk
7Językoznawstwo,odpowiedniodouprawianegomodelunaukiojęzyku,
wypracowałowłasneinwentarzekategoriijęzykowychisposóbichopisuIch
definicjęorazzestawpodałytakielingwistyczneopracowania,jakEncyklopedia
językapolskiego(EJP)iEncyklopediajęzykoznawstwaogólnego(EJO)
23
WEJP
KazimierzPolańskizdefiniowałkategorięjakoflgrupęformpełniących,podob-
nepodpewnymiwzględami,funkcjewjęzyku[wyróżn–JS]”[EJP156],
natomiastwEJOznaczącozmodyfikowałswojestanowisko,uznając,żejestto
flzbiórelementówpełniącychtęsamąfunkcję[wyróżn–JS]wsystemiejęzyka”
[EJO290]Wprowadzonydodefinicjiwarunekpełnieniaprzezelementyjęzyko-
weidentycznychfunkcji(kategoriatoklasa,tjzbiórelementówrównoważnych)
jestkonsekwentnieeksponowanywartykułachdotyczącychposzczególnych
kategoriijęzykowychPowtórzonogorównieżwsłownikachjęzykapolskiego24
Odpowiadatowprawdziezałożeniommyślenianaukowego,aleprzeczyustale-
niompsychologówpoznawczych,zdaniemktórychzdolnośćkategoryzowania
jestopartanadostrzeganiupodobieństwawróżnorodności,ajakoczęśćzdolno-
ścipoznawczychczłowiekapozostajewścisłymzwiązkuzjęzykiemKazimierz
Polański,autortejdefinicji,wyróżniłnastępniekategorie:fonologiczne(fonemy
iichgrupy),gramatyczne(wtymnpprzypadka,liczby,osobyorazwwęższym
zakresienpdopełniacza,trybuprzypuszczającego,pierwszejosoby),leksykalne
23
Hasłoflkategoriejęzykowe”zostałoopracowaneprzezKazimierzaPolańskiegorównież
wEncyklopediijęzykapolskiego[EJP156–157]Omawiamjednak–jakonowsze–opracowania
opublikowanewEncyklopediijęzykoznawstwaogólnego[EJO290–297]
24
Porzdefinicjąleksykograficznątzbiórelementówpełniącychtęsamąfunkcjęwsystemie
językowym,npkategorialiczby,osoby,przypadka’[USJPDub;podobnieSJPPWNpl]