Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIStanowiskoJ.Woronieckiegowobecniektórychnurtów...
JaksłuszniezauważyłwspółczesnyWoronieckiemufilozofA.Wóycicki,indywidualizm
odrodzeniowymiałcharakterantropocentryczny,cozkoleisprzyjałousuwaniupro-
blematykiteologicznejzzakresuzainteresowańuczonychorazszerzeniusiępostaw
racjonalistycznych—opozycyjnychwstosunkudochrześcijaństwa,zwłaszczakatoli-
cyzmu
91
Racjonalizmodczasówodrodzeniazacząłzcorazwiększąsiłą,jakzauważył
ks.E.Warmiński,zwalczaćreligięobjawioną,kwestionującnawetnadprzyrodzonycha-
rakterPismaśw.orazdokonującróżnorakichpróbprzeciwstawieniawiedzywierze
92
PoglądtenwyrażanapodstawieswychlicznychbadańhistorycznychtakżeP
.Hazard
93
azpolskichautorówm.in.ks.MichałPoradowski
94
.Jakzaśzkoleipisałwspółczesny
Woronieckiemuteologifilozof,J.Pastuszka,któregopoglądnaomawianąsprawę
byłpodobny,swoistymapogeumkulturozumu,będącegoideologicznymprzejawem
indywidualistycznychpostawspołeczeństwnowożytnych,byłokresoświecenia,wraz
zjegotragicznymnastępstwem—wielkąrewolucjąfrancuskąw1789r.:
Ogłoszenieprzezrewolucjęfrancuskąkulturozumuzanowąreligię—twierdził
wspomnianytutajuczony—byłosymbolicznymstwierdzeniemgłębokichzmian
ideowych,jakiesięwówczesnejumysłowościdokonałyodczasówOdrodzenia.
Byłoniemniejdoniosłymfaktemhistorycznymwrozwojuduchowymczłowieka,
jakrewolucjawrozwojupolitycznym95
TakąsamąopinięwyrażałuczonypolskidobymiędzywojennejA.Kliszewicz
96
oraz
wieluinnych.
91
nMyśllaicka—pisałon—myślseparatystyczna[renesansu—R.P.]jestjużzarodziąwtym
antropocentryzmie,któryczłowiekowikażezapomniećojegozależności,któryczłowiekawiąże
zziemią,jakgdybyonabyłakresemjegopragnień.Apodbójświata,cudowneodkryciaostatnich
stuleciwzmogłyjeszczetędufnośćczłowiekawsiebiesamego”
.(A.Wóycicki,Wychowaniespołe-
czeństwa,Lublin1938,s.8).
92
nNowożytnyracjonalizm—pisałwspomnianyuczony—wyraźnieiniedwuznacznieposuwasię
dozupełnejnegacjipierwiastkanadnaturalnegowEwangeliach,dążydoobaleniaPismaŚw.,
wogóledopodkopaniawszelkiejreligiiobjawionej,dozepchnięciareligiizdziedzinyrozumu
iumysłuwsferęuczucia”
.(E.Warmiński,Upodstawchrystianizmu,Poznań1938,s.7).
93
P
.Hazard,Kryzysświadomościeuropejskiej1680-1715,przeł.zfranc.JanuszLalewicziAndrzej
Siemek,Warszawa1974,s.23.
94
M.Poradowski,Palimpsest…,s.116.
95
J.Pastuszka,Kryzyskulturyareligia.Szkicefilozoficzno-religijne,Warszawa1932,s.136.
96
Wspomnianytutajuczonybyłzdania,żereformacjanwysunęła[ł]hasłozupełnegouniezależ-
nieniażyciazbiorowegoodwpływówKościołaprzezzniesieniestanukapłańskiegoistworzenie
praktycznej,bezdogmatycznejmoralności,stojącejpozasystememśredniowiecznegoPaństwa
49
