Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Genezapsychologiipracy
renesansempsychologiiinżynieryjnejorazergonomiikognitywnej(Harris,
1999a,1999b,2001).Napoluteoretycznymzawdzięczamytoodejściuodkla-
sycznegomodeluczłowiek–maszyna(Human–Machine–Interaction,HMI),
obejmującegotrzyoddzielneelementy:człowiek,maszynaiinterakcjamiędzy
nimi,wkierunkunowoczesnegomodeluinteligentnegosystemuinżynierskiego
(CognitiveSystemsEngineeringCSE),któryskoncentrowanyjestraczejna
interakcjifunkcjonalnejmiedzywskaźnikamipoziomufunkcjonowaniamaszy-
nyaprocesamidecyzyjnymioperatora,wspomaganymikomputerowo(Joint
ComputerSystemsJCS)(Hollnagel,2001).JCSprzejmującodczłowiekaope-
ratorskieprocesypercepcyjneianalityczneatakżesterownicze(automatyzacja)
orazprzetwarzającwstępnieprocesydecyzyjneprzenosioperatorawświatwir-
tualnytworzenialubtylkowyboruostatecznejdecyzjiizwiększaniezawodność
działaniaoperatorowego,zwłaszczawwarunkachlimituczasulubteżcałkowi-
ciegowyręczawpracy(np.robotyzacja)4(Ruddle,2001).
1.2.Psychologiaorganizacjiizarządzania
MaracjęW.Holloway(1991),zajmującasięhistoriąpsychologiipracyior-
ganizacji,gdymówiżedziedzinatawdużejmierzerozwijałasięraczejzper-
spektywyzarządzającychniżpracowników.Stądnajpierwtraktowanoczłowie-
kainstrumentalnie,kładącnaciskna„ręcedopracy”(psychologiaprzemysłowa)
adopieropóźniejpodmiotowo,traktującgojako„wartośćorganizacyjną”(psycho-
logiaorganizacji).Wprawdziewspółczesnapsychologiapracyiorganizacjiuwzględ-
niajakopełnoprawnewszystkiepoziomyzachowańwpracy:jednostkowy,gru-
powyiorganizacyjny(Terelak,2005),tojednakwprzeszłościniezawszetak
było.Itakmodelklasycznypsychologiiorganizacjiizarządzania,wywodzisię
zXIX-wiecznejkoncepcjiorganizacjipaństwapruskiegoFryderykaIIorazta-
kichteoretykóworganizacjijakMaksWeberiHenryFayol(za:Oleksin,1997).
Wartoteżwspomniećbrytyjskąfilozofię„naukowegozarządzania”Fredericka
W.Taylora(1911;za:Chmiel,2003,s.17),zakładającą,żeludzimotywujądo
4Shtrougholdt(za:Uszakowa,1969,s.99)jużwlatach60.ubiegłegostuleciaobliczył,żeczas
reakcjiprostejpilotalecącegoultraszybkimsamolotemodrzutowymjestzbytdługi,żebyuniknąć
zderzeniazsamolotemlecącymtymsamymkursemzprzeciwkazprędościąponaddźwiękową
3Ma(1Machprędkośćdźwiękuokoło1200km/godz.),jeśliobajpilocispostrzegąsięwzajem-
niewodległości1km(tzw.martwastrefapsychomotoryczna).Należyzaznaczyć,żew2008roku
amerykańskisamoloteksperymentalnyX-43A,należącydoNASA,utanowiłrekordprędkości
osiągajac9,6Maczyliokoło10tys.km/godz.,poprawiającpoprzednirekordzroku2004,który
wynosił6,8Ma.