Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆPIERWSZA
INTERAKCJACZŁOWIEK–MASZYNA,
CZYLIDZIAŁALNOŚĆOPERATOROWA
Ujmowanieczłowiekawrelacjiczłowiek–maszynawymagadoprecyzowa-
niarozumieniamaszyny,którawkontekścieinterakcjitraktowanajestjako
wszelkiegorodzajunarzędzietechniczneoróżnymstopniuzłożonościipozio-
mutechnologicznego,służącedoosiąganiastawianychprzezczłowiekacelów
jednostkowychbądźspołecznych(Panasienko,Fatkin,1969).Relacjitejodpo-
wiadapsychologiczneokreślenie„działalnośćoperatorowa”,którezostałozapo-
życzoneodznanegopolskiegofizjologaZ.Jethona(1976),ztątylkoróżnicą,że
uważaonowądziałalnośćza„nowąpostaćpracyczłowieka”,gdytymczasem
sądzę,żejestnajstarsząformądziałalnościczłowiekaprehistorycznego,dlaktó-
regonarzędziemdoosiąganiacelówbyłobrobionykamieńczykij.Stopieńzło-
żoności„maszyny”odzwierciedlalitylkoewolucyjnezmianyjakościoweinteli-
gencjiczłowieka,któryjąwyprodukował.Wroku2010obchodziliśmyjubileusz
70-leciapsychologiiinżynieryjnej(przemysłowej),któryjestdobrąokazjądo
prześledzeniarozwojumyśliinżynierskiejnatematrolimaszynywosiągania
celówprzezczłowieka.Przekonamysię,żeodtraktowaniamaszynyjakowartości
samejwsobie(aspekttechnocentryczny)inżynierowieprzeszlinaprzeciwległy
biegunwmyśleniuomaszynie,traktującjąjakosłużebnąwstosunkudoczło-
wieka,któryzajejpomocąosiągawłasnecele(aspektantropocentryczny).Istot-
nąrolęwtejewolucjimyśleniaodegrałapsychologiaprzemysłowa.Wprawdzie
ogólnemodelepsychologicznerelacjiczłowiek–maszyna,niezależnieodstop-
niazłożonościmaszynymającharakteruniwersalny(Chapanis,1961),tojednak
stanwiedzyoczłowiekuitechnicewciążsięzmienia,generująccorazbardziej
specyficznekoncepcje,wyjaśniająceszczegółowerelacjeczłowiek–maszyna
(Green,Self,Ellifritt,1995).